Czy jest pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy? Bywa, że pracodawcy, na przykład ze względów ekonomicznych, nie są skorzy do zawierania z pracownikiem umowy o pracę. Proponują w zamian tego umowy cywilnoprawne, jak umowa zlecenie, czy umowa o dzieło, w ramach których wykonywana praca w rzeczywistości często spełnia kryteria uznania jej za świadczoną na podstawie stosunku pracy. Prawo stanowi, że ustalenia istnienia/nieistnienia stosunku prawnego lub prawa może żądać ten, kto posiada interes prawny w takim ustaleniu. Więc, jeśli świadczysz pracę na podstawie umowy zlecenia/umowy o dzieło, która wykazuje cechy stosunku pracy, żądaj ustalenia istnienia stosunku pracy. Możesz to zrobić wnosząc do sądu pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Sprawdź jak to zrobić i z czym się to wiąże!
Kto może wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy?
Główną przesłanką, jaka musi zostać spełniona, by móc wnieść pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy jest interes prawny. Jeśli więc chcesz wytoczyć powództwo musisz mieć powód, uzasadniający potrzebę rozstrzygnięcia przez sąd o istnieniu, czy nieistnieniu stosunku prawnego. Interes prawny ma istnieć obiektywnie, co oznacza, że wydane rozstrzygnięcie w przedmiocie żądania pozwu ma wywrzeć realny wpływ, na przykład na prawa przysługujące pracownikowi – jak prawo do świadczeń socjalnych, czy ZUS, które są warunkowane zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy. Jeśli masz interes prawny w ustaleniu istnienia, czy nieistnienia, stosunku pracy – możesz wnieść pozew do sądu w tej sprawie.
Trzeba wykazać interes prawny
Powód obowiązkowo musi w pozwie wykazać, że posiada interes prawny w ustaleniu istnienia stosunku pracy – czyli krótko mówiąc, że powództwo jest sensowne, gdyż potrzebujemy rozstrzygnięcia tej kwestii przez sąd z realnego powodu, mającego związek z tymże ustaleniem. Oznacza to, że samo ustalenie musi prowadzić do dalszych konsekwencji – nie może to być „ustalenie dla samego ustalenia”. W przeciwnym wypadku, gdy nie wykażemy tego interesu – powództwo zostanie oddalone.
Przesłanka istnienia interesu prawnego sprawia, że wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy może wnieść nie tylko sam pracownik – ale także inna osoba, dla której rozstrzygniecie sądu w tej materii będzie miało istotne znaczenie. Mogą to być przykładowo spadkobiercy powoda, którzy wobec ustalenia istnienia stosunku pracy będą mogli ubiegać się o określone świadczenia.
Szczególnym podmiotem, który może dochodzić ustalenia istnienia (lub nieistnienia) stosunku pracy są inspektorzy pracy. W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy mogą oni wytaczać powództwa na rzecz obywateli, a także wstępować, za zgodą powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium.
Jakie wymogi formalne powinien spełniać pozew o ustalenie stosunku pracy?
Pozew, by otrzymał prawidłowy bieg w sprawie, odchodząc od samej zasadności roszczenia i jego treści, musi spełniać szereg wymogów formalnych. Są to ogólne warunki, aktualne w odniesieniu do wszelkich pozwów w sprawach cywilnych, czyli:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowane – np. Sąd Rejonowy Poznań – Grunwald i Jeżyce w Poznaniu, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, oraz adres;
- imię i nazwisko stron (lub nazwę w wypadku firmy), adresy – zarówno nasze, jak i pracownika, numer PESEL.
- oznaczenie rodzaju pisma – tj. pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy;
- osnowę wniosku oraz dowody na poparcie przytoczonych okoliczności – czyli w pierwszej części zwięzłe przedstawienie o co wnosimy, a w dalszej części (w uzasadnieniu) rozwinięcie naszych żądań wraz z przytoczeniem okoliczności, które je uzasadniają i dowodami na ich poparcie;
- podpis – własnoręczny, na dole pisma;
- wymienienie załączników – czyli dowodów jakie wymieniamy w pozwie oraz koniecznie odpis pozwu wraz pozostałymi załącznikami, który sąd doręczy stronie
Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy musi zawierać także:
– dokładnie określone żądanie – czyli wskazanie czego dokładnie domagamy się od sądu. Należy oznaczyć również wartość przedmiotu sporu, którą stanowić będzie kwota wynagrodzenia przysługująca pracownikowi w okresie objętym sporem. Ta kwota sama w sobie nie jest sporna – jeśli pracownik chciałby dochodzić innej, np. wyższej kwoty wynagrodzenia za ten czas, miałby prawo wystąpić z odrębnym powództwem;
– przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie (oraz jeśli zajdzie taka potrzeba, także tych uzasadniających właściwość sądu;
– informację, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia. Oznacza to, że przed skierowaniem sprawy o ustalenie istnienia stosunku pracy na drogę sądową, należy podjąć próbę ugodowego rozwiązania sporu. Próba ta niekoniecznie musi zakończyć się powodzeniem – chodzi o sam fakt jej zainicjowania. Wobec tego najrozsądniej będzie przed wniesieniem pozwu skierować pisemny wniosek, bezpośrednio do pracodawcy – w którym zawrzemy żądanie tożsame z tym w pozwie, czyli w tej sytuacji na przykład o ustalenie, że łączący nas stosunek jest stosunkiem pracy. Mając wszystko „na papierze”, w razie kwestionowania przez pozwanego przed sądem tego faktu, będziemy mogli bez problemu odeprzeć jego twierdzenia.
| Przykładowy pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy w załączeniu na dole strony. Pobierz wzór i sprawdź jak powinien wyglądać! |
O co mogę wnosić – czyli żądania pozwu o ustalenie istnienia stosunku pracy
Żądanie pozwu może koncentrować się na samym ustaleniu istnienia stosunku pracy, jak również bardziej szczegółowych kwestiach wynikających z jego istnienia. Wszystko zależy od istnienia interesu prawnego w sformułowanym przez nas żądaniu (patrz punkt 1 Artykułu). Powód może żądać chociażby ustalenia konkretnych warunków, czy uprawnień wynikających z istnienia danego stosunku pracy. Jako przykład można wskazać tu prawo do nagród jubileuszowych ze względu na istniejący stosunek pracy, urlopu, czy innych świadczeń z tego tytułu przysługujących, do których prawa odmawia nam pracodawca.
Powód może wnosić również o zasądzenie określonej kwoty, z tytułu przepracowanych godzin nadliczbowych, czy też stanowiących ekwiwalent za niewykorzystany urlop – który nie przysługiwał pracownikowi z powodu świadczenia pracy w oparciu o umowę cywilnoprawną, a który w związku z ustaleniem, że podstawą stosunku pracy była umowa o pracę – należy się pracownikowi.
Pracownik może także domagać się przywrócenia do pracy. Jeśli pracodawca rozwiązał umowę, nie czyniąc zadość przepisom odnośnie umowy o pracę, pracownik może zawrzeć w pozwie takie żądanie. Dopuszczalne jest również dochodzenie w takiej sytuacji odszkodowania od pracodawcy.
Wymieniając o co wnosimy w pozwie możemy umieścić wzmiankę o tym, że żądamy zwrotu kosztów procesu. Mogą się na niego składać kwoty poświęcone na dojazdy do sądu, korespondencję procesową, koszty opinii biegłych, czy inne wydatki procesowe. Jednak w takiej sytuacji należy pamiętać o ich dokumentowaniu (faktury etc.), dla możliwości późniejszego wykazania ich poniesienia przed sądem.
Kiedy warto wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy?
Poza wymogami formalnymi oraz istnieniem interesu prawnego, warto przede wszystkim zweryfikować, czy roszczenie powoda o ustalenie istnienia stosunku pracy jest zasadne. Zważywszy na koszty przegranego procesu, warto zastanowić się, czy istnieją wystarczające podstawy, by sąd przychylił się do naszych żądań.
Zaraz za istnieniem interesu prawnego, najważniejszą przesłanką, jaką musi wykazać powód, jest istnienie cech charakteryzujących stosunek pracy.
| Stosunek pracy charakteryzuje się tym, że:
– pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy; – wykonywanie pracy ma miejsce pod jego kierownictwem; – odbywa się oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, – pracownik za wykonywaną pracę otrzymuje wynagrodzenie.
|
Warto także nadmienić, że sama nazwa umowy, czyli na przykład „umowa zlecenie”, nie determinuje charakteru umowy. To warunki jej wykonywania i cechy wskazane powyżej odgrywają istotną rolę przy ostatecznej ocenie.
Ustalenie istnienia stosunku pracy, zamiast pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej ma bardzo istotne znaczenie. Wpływa to bowiem na wiele praw i przywilejów pracowniczych. Wymienić tu należy chociażby prawo do urlopu wypoczynkowego, odprawy, dłuższych okresów wypowiedzenia umowy, czy też prawo do określonych świadczeń ZUS. Co ważne, stosunek pracy determinuje także obowiązek objęcia pracownika ubezpieczeniem społecznym. Z tych względów, jeśli uważasz, że Twoja umowa zlecenie, to w rzeczywistości umowa o pracę – warto zawalczyć o swoje prawa.
Gdzie wnosi się pozew o ustalenie stosunku pracy?
Sprawy o ustalenie istnienia, bądź nieistnienia stosunku pracy wytacza się zawsze przed sądem rejonowym – niezależnie od wartości przedmiotu sporu.
Jeśli chodzi o sąd miejscowo właściwy, mający rozpoznać naszą sprawę, powód ma pewną swobodę w wyborze. Może on bowiem wytoczyć powództwo z zakresu prawa pracy:
– przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego (czyli pracodawcy),
– przed sądem właściwym dla miejsca, w którym praca jest (czy też miała być lub była) wykonywana,
– lub przed sądem w okręgu którego znajduje się zakład pracy.
Wobec wielu możliwości wyboru sądu miejscowo właściwego, wybierając sąd w określonym mieście należy uzasadnić swój wybór. To znaczy wskazać dlaczego wybieramy akurat ten sąd.
Przykład
Powód, wobec art. 461 § 1 k.p.c., jako sąd miejscowo właściwy do rozpatrzenia niniejszej sprawy wskazuje Sąd Rejonowy w Chełmnie. Właściwość sądu uzasadniona jest miejscem zamieszkania strony pozwanej, znajdującym się w miejscowości Grubno k. Chełmna.
Ile kosztuje wniesienie takiego pozwu?
W sprawach pracowniczych nie wnosi się opłaty od pozwu – pracownik jest zwolniony z tego obowiązku. Oznacza to, że nie poniesiesz kosztów wytoczenia powództwa.
Ale …
Pamiętaj, że w razie przegrania procesu musisz liczyć się z tym, że sąd może zobowiązać Cię do pokrycia kosztów procesu – w szczególności kosztów zastępstwa procesowego strony przeciwnej (czyli pracodawcy), kosztów opinii biegłego (często wahającej się w granicach 1500-2500 zł). Jednak w pewnych sytuacjach możesz zostać zwolniony z obowiązku ich ponoszenia.
| Sprawdź jak zwolnić się z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych! Czytaj tutaj. |
Skutki orzeczenia przez sąd istnienia stosunku pracy
Co jeśli sąd ustali, że stosunek pracy rzeczywiście istnieje? Pracownik uzyskuje możliwość dochodzenia dalszych roszczeń, np. roszczenia o wyrównanie otrzymywanego (wstecz) wynagrodzenia w odniesieniu do osób zatrudnionych na umowę o pracę u tego pracodawcy na tym samym stanowisku – jeśli pracodawca w zależności od rodzaju zatrudnienia różnicował wysokość zarobków. Podstawę takiego wyrównania mogą stanowić na przykład regulamin wynagradzania, czy układ zbiorowy pracy. Innym przykładem jest chociażby możliwość żądania zapłaty za przepracowane godziny nadliczbowe, czy w porze nocnej, czy też odprawę.
Stwierdzenie przez sąd istnienia stosunku pracy rodzić może także finansowe konsekwencje po stronie pracodawcy, który może zostać zobowiązany do uiszczenia zaległych składek, których nie uiszczał, a do których byłby obowiązany przy zatrudnieniu na podstawie umowy o pracę.
Pobierz wzór- Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy
|
Chcesz wypowiedzieć umowę o pracę, a nie wiesz jak to zrobić? Sprawdź tutaj! |
Źródła:
– Flaga-Gieruszyńska Kinga, Aniukiewicz Tomasz: Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy
– Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2007 r. II PZ 56/07
– Masłowski Jarosław, Powództwo o ustalenie istnienia (nieistnienia) stosunku pracy
– Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. kodeks pracy
– Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego
Dodaj Komentarz