Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego

Los pracującego rodzica nie jest usłany różami – poza obowiązkami  wobec pracodawcy, ciąży na nim także odpowiedzialność wychowania dziecka. Dla ułatwienia tego zadania powołano instytucję urlopu wychowawczego. Urlop wychowawczy służy sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem pracującemu rodzicowi lub opiekunowi. W dzisiejszym artykule dowiesz się kto, kiedy i jak może złożyć wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego oraz jak go poprawnie napisać.

Komu przysługuje urlop wychowawczy?

Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy na umowę o pracę. Do sześciomiesięcznego okresu wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia (art. 186 § 1 Kodeksu pracy). W związku z tym, aby wziąć urlop wychowawczy, nie musimy pozostawać w stosunku pracy nieprzerwanie przez wskazany okres. Wystarczy, że suma wszystkich okresów, w których byliśmy zatrudnieni wynosi co najmniej 6 miesięcy.

Np.: Pani Janina była zatrudniona na umowę o pracę w sklepie spożywczym przez okres 4 miesięcy. Następnie dostała pracę w piekarni, gdzie po 3 miesiącach trwania stosunku pracy wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej urlopu wychowawczego. Pracodawca powinien uwzględnić wniosek Pani Janiny, ponieważ warunek minimalnego sześciomiesięcznego stażu pracy został osiągnięty.

Jaki wymiar ma urlop wychowawczy?

Wymiar urlopu wychowawczego wskazany jest dla obojga rodziców (opiekunów) dziecka. Każdemu z nich przysługuje wyłączne prawo do jednego miesiąca urlopu, a prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców (opiekunów dziecka). Oznacza to, że osoby uprawnione muszą pogodzić między sobą prawo do urlopu wychowawczego w stosownym wymiarze. Ponadto, jeden rodzic nie może zrezygnować z całości przysługującego mu urlopu na rzecz drugiego.

Np.: Pan Marek oraz Pani Anna są tradycjonalistami i wychodzą z założenia, że dzieckiem lepiej zajmie się jego matka. Pan Marek nie może jednak zrzec się przysługującego mu ustawowo minimum urlopowego w postaci jednego miesiąca. Wobec tego Pani Anna będzie przebywała na urlopie maksymalnie 35 miesięcy. Pan Marek może w tym czasie lub po zakończeniu urlopu przez Panią Annę skorzystać z przysługującego mu uprawnienia. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by w ogóle nie szedł na urlop wychowawczy.

Co do zasady urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi w maksymalnym wymiarze 36 miesięcy. Musisz się jednak spieszyć! Może on zostać udzielony tylko do zakończenia roku kalendarzowego, w którym Twoje dziecko ukończy 6 rok życia. Po tym czasie, wniosek o przyznanie urlopu zostanie bezwzględnie odrzucony przez pracodawcę.

Urlop na dziecko niepełnosprawne

Wyjątek stanowi urlop wychowawczy na dziecko niepełnosprawne. W takim przypadku przysługuje niezależnie od zwykłego urlopu wychowawczego, wskazanego w poprzednim akapicie. Oznacza to, że rodzic dziecka niepełnosprawnego może skorzystać aż z 72 miesięcy urlopu wychowawczego. Ponadto udziela się go na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Pamiętaj jednak, że zarówno urlop wychowawczy dla jednego pracownika w wymiarze 36 miesięcy, jak i 72 miesięcy powinien zostać ukrócony przynajmniej o miesiąc na rzecz drugiego z rodziców (opiekunów dziecka). Maksymalny wymiar będzie miał zastosowanie, gdy:

1. Drugi rodzic dziecka nie żyje;
2. Drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska;
3. Drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu;
4. Dziecko pozostaje pod opieką tylko jednego opiekuna.

Np.: Pani Maria jest rozwódką i samotnie wychowuje syna. W orzeczeniu rozwodowym sąd pozbawił jej byłego męża władzy rodzicielskiej nad ich wspólnym dzieckiem. Wobec tego, Pani Anna ubiegając się o urlop wychowawczy, może skorzystać z maksymalnego wymiaru urlopu – tj. 36/72 miesięcy. Ojcu dziecka nie przysługuje prawo do urlopu wychowawczego.

Czy rodzice (opiekunowie) mogą jednocześnie korzystać z urlopu?

Jak najbardziej, ustawodawca przewidział taką możliwość wprost w ustawie. Jednakże rodzice (opiekunowie) dziecka muszą wtedy pamiętać o ograniczeniach – urlop wychowawczy nie może przekroczyć w sumie 36/72 miesięcy maksymalnego wymiaru.

Czy urlop wychowawczy można dzielić na części?

Urlop wychowawczy może być udzielany nie więcej niż w 5 częściach, a liczbę części urlopu ustala się w oparciu o liczbę złożonych wniosków o udzielenie urlopu. Wynika to głównie z celu, w jakim to uprawnienie powstało. Gwarantami krótkoterminowego pobytu z dzieckiem są dni wolne na opiekę nad dzieckiem (art. 188 k.p.), czy przerwa na karmienie (art. 187 k.p.).

Wymogi formalne wniosku o urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy jest udzielany pracownikowi na jego pisemny wniosek. Musi on zostać złożony w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. W przypadku uchybienia temu terminowi, pracodawca udziela urlopu wychowawczego nie później niż z dniem upływu 21 dni od dnia złożenia wniosku.

Np.: Pani Anna 5 lipca 2018 r. złożyła wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego od 20 lipca 2018 r. W związku z niedochowaniem 21-dniowego terminu, pracodawca ma prawo odmówić urlopu w tej dacie. Nie zostaje jednak zwolniony z obowiązku udzielenia urlopu wychowawczego jako takiego. Wniosek powinien zostać uwzględniony przez pracodawcę Pani Anny nie później niż od 26 lipca 2018 r.

Na podstawie powyższego przykładu warto także wskazać, że pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika złożony w terminie. W innym przypadku dopuści się naruszenia przepisów prawa pracy. Wyjątek od tego stanowi jedynie wniosek, w którym nie został dochowany wymóg co do terminu. Nie oznacza to jednak automatycznego odrzucenia wniosku – powinien on zostać uwzględniony najpóźniej z dniem upływu 21 dni od dnia jego złożenia.

Sam wniosek powinien zawierać, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków:

1. Miejscowość i datę złożenia;
2. Imię i nazwisko pracownika;
3. Oznaczenie pracodawcy;
4. Imię i nazwisko dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy lub jego część na danego dziecko;
5. Wskazanie okresu, na który wniosek ma być udzielony urlop wychowawczy albo jego część na dane dziecko (np. od 1 sierpnia 2018 r. do 1 grudnia 2018 r.);
6. Wskazanie okresu urlopu wychowawczego, który został dotychczas wykorzystany na dane dziecko;
7. Określenie liczby części urlopu, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko;
8. Podpis pracownika;
9. Załączniki.

Załączniki do wniosku o urlop wychowawczy – omówienie

Wniosek o udzielnie urlopu wychowawczego ma bardzo rozbudowaną sferę załączeń, które stanowią nieodłączny element jego sporządzenia.

W załączeniu bezwzględnie musi znaleźć się oświadczenie pracownika dotyczące korzystania z części urlopu rodzicielskiego na dane dziecko w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części urlopu rodzicielskiego, ze wskazaniem liczby części urlopu wykorzystanych w taki sposób. Zwróć uwagę, że mowa tu o urlopie rodzicielskim, a nie wychowawczym. Urlop rodzicielski stanowi inną instytucję urlopową z tytułu rodzicielstwa! Oświadczenie te stało się elementem obligatoryjnym zgodnie z art. 182(1c) § 3 k.p., który wskazuje, że liczba części urlopu rodzicielskiego wykorzystanego w późniejszym okresie (tj. niebezpośrednio do urlopu macierzyńskiego lub innej części urlopu rodzicielskiego) pomniejsza liczbę części przysługującego pracownikowi urlopu wychowawczego. 

Ponadto do wniosku należy dołączyć oświadczenie pracownika o braku zamiaru korzystania przez drugiego rodzica albo opiekuna dziecka z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic albo opiekun dziecka zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem. Oświadczenie to nie jest wymagane w razie ograniczenia drugiemu rodzicowi albo pozbawienia drugiego rodzica władzy rodzicielskiej. W stosunku do opiekuna zaś –  ograniczenia lub zwolnienia z opieki drugiego opiekuna dziecka. Wówczas należy dołączyć:

• Kopię prawomocnego orzeczenia sądu o ograniczeniu albo pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej, albo
• Kopię prawomocnego orzeczenia sądu ograniczeniu albo zwolnieniu z opieki drugiego opiekuna dziecka, albo
• Dokumenty lub oświadczenie pracownika, że zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania informacji od drugiego rodzica lub opiekuna dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego przez okres wskazany we wniosku albo o okresie, w którym drugi rodzic lub opiekun zamierza korzystać z urlopu wychowawczego w okresie objętym wnioskiem.

Orzeczenie o niepełnosprawności

Jeżeli przysługuje ci większy wymiar urlopu wychowawczego (72 miesiące) nadto musisz dołączyć kopię prawomocnego orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka, na które ma być udzielony urlop wychowawczy.

Gdy przysługuje Ci maksymalny wymiar urlopu wychowawczego, bez uwzględnienia miesiąca dla drugiego rodzica lub opiekuna – lista załączeń dodatkowo się wydłuży. Ta sytuacja będzie miała miejsce, gdy wnioskujesz o urlop wychowawczy od razu w wymiarze 36/72 miesięcy. Podobnie będzie, gdy wnosisz o udzielenie części urlopu wychowawczego, której wymiar z dotychczas wykorzystanym wymiarem urlopu wychowawczego wyniesie 36/72 miesiące. Wówczas powinieneś dołączyć także:

• Skrócony odpis aktu zgonu drugiego rodzica dziecka, albo
  • Kopię prawomocnego   orzeczenia   sądu   o   ubezwłasnowolnieniu   drugiego   rodzica   dziecka   albo dokument potwierdzający niepełnoletność drugiego rodzica dziecka, gdy rodzice nie są małżeństwem, albo  kopię  prawomocnego  orzeczenia  sądu  o  ustaleniu  ojcostwa,  w  którym  sąd  nie  przyznał  ojcu władzy rodzicielskiej, albo
    • Prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej albo o jej ograniczeniu lub zawieszeniu, albo
    • Kopię  prawomocnego  orzeczenia  sądu  o  przyznaniu  opieki  nad  dzieckiem  jednemu  opiekunowi  albo zwolnieniu drugiego opiekuna z opieki.[