Prawo Spadkowe

Spadek po rodzicach – od czego zacząć

Spadek po rodzicach - od czego zacząć
5/5 - (4 votes)

W pierwszej kolejności do dziedziczenia z ustawy powołani są: dzieci spadkodawcy oraz małżonek, z którym spadkodawca pozostawał w związku małżeńskim w chwili śmierci. Z oczywistych względów, legitymacji do dziedziczenia nie mają więc małżonkowie rozwiedzeni ze spadkodawcą. Dzieci, co do zasady, dziedziczą spadek w częściach równych. Małżonek z kolei – co najmniej ¼ spadku. Toteż, gdy spadkodawca pozostawił po sobie czwórkę lub więcej dzieci, małżonkowi przypadnie w udziale ¼ spadku, natomiast pozostała część (3/4) zostanie rozdzielona po równo między dzieci spadkodawcy.

Co w przypadku, gdy jedno z dzieci spadkodawcy nie żyje? Kiedy spadek dziedziczą rodzice spadkodawcy? Czy z ustawy spadkobiercami może być rodzeństwo zmarłego? Tego i wielu innych przydatnych informacji dowiesz się z artykułu Kto jest spadkobiercą czyli kolejność dziedziczenia!

Co wyklucza spadkobierców?

Ostatecznie ważne rozrządzenie na wypadek śmierci może wykluczyć ustawowych spadkobierców z prawa do spadku albo rozszerzyć udział spadkowy niektórych z nich. W takim przypadku, „pokrzywdzonym” spadkobiercom ustawowym przysługuje roszczenie o zachowek (zob. też Pozew o zachowek krok po kroku – wzór z objaśnieniem).

Innymi przyczynami zmiany ustawowej kolejności dziedziczenia lub wielkości udziału spadkowego poszczególnych spadkobierców są: wydziedziczenie spadkobiercy, odrzucenie spadku, zrzeczenie się dziedziczenia lub sądowe uznanie spadkobiercy niegodnym dziedziczenia. Więcej na temat tych instytucji dowiesz się przeglądając dział Prawo spadkowe na naszym Portalu!

Spadek po rodzicach – postępowanie spadkowe

Pierwszym, zasadniczym krokiem, który powinieneś zrobić dziedzicząc spadek po rodzicach jest przeprowadzenie postępowania spadkowego. Postępowanie spadkowe możemy przeprowadzić na dwa sposoby: przed sądem lub przed notariuszem.

Przed sądem toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. W wyniku jego przeprowadzenia, spadkobierca uzyskuje dowód w postaci postanowienia stwierdzającego, że jest uprawniony do spadku po zmarłym. Aby wszcząć postępowanie, powinieneś złożyć wniosek do sądu spadku (tj. sądu rejonowego, właściwego dla ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część). Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po jednej osobie podlega opłacie stałej w wysokości 50 zł (spadek po dwóch rodzicach, odpowiednio – 100 zł).

Notariusz

Przed notariuszem można sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia. Spełnia on tę samą funkcję co postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Aby notariusz mógł sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia, wymaga się jednoczesnej obecności wszystkich spadkobierców. Spadkobiercy powinni być także zgodni, co do kręgu uprawnionych do dziedziczenia oraz dziedziczonych udziałów. Ta procedura podlega opłacie maksymalnej w wysokości 150 zł (100 zł za sporządzenie protokołu dziedziczenia + 50 zł za akt poświadczenia dziedziczenia).

Spadek po rodzicach – dział spadku

Ilekroć spadek po rodzicach przypada większej ilości spadkobierców, kolejnym etapem załatwiania spraw spadkowych będzie przeprowadzenie działu spadku. Nie jest to krok obowiązkowy. Może zostać przeprowadzony także wiele lat po śmierci spadkodawcy, czy też przeprowadzeniu postępowania stwierdzającego prawa spadkobierców do spadku. Krok ten możesz zupełnie pominąć, jeżeli jesteś jedynym dziedzicem.

Co określa sąd?

Sąd stwierdzając nabycie spadku lub notariusz wydając akt poświadczenia dziedziczenia, określają jedynie krąg spadkobierców po zmarłym oraz ich udział w majątku spadkowym określony ułamkiem. Majątek ten stanowi jednak jedną, niepodzielną całość – niepołączoną z majątkami osobistymi spadkobierców. Wiąże się to z licznymi ograniczeniami w zarządzaniu nim. Stan ten zmieni dopiero dział spadku.

Na przykład: wyobraźmy sobie sytuację, w której w skład majątku spadku wchodziło mieszkanie, luksusowy samochód oraz działka budowlana w centrum miasta – wszystkie przedstawiały podobną wartość. Spadek odziedziczyło trzech synów zmarłego w częściach równych. Nawet, jeżeli spadkobiercy umówili się co do odziedziczonych części (syn A otrzymuje w spadku mieszkanie, syn B – samochód, a syn C – działkę), nie mogą rozporządzać nimi samodzielnie.

Wniosek związany z działem spadku

Dział spadku może zostać przeprowadzony przed sądem, na wniosek. Wniosek taki podlega, co do zasady, opłacie stałej w kwocie 500 zł. Jeżeli zaś wniosek zawiera także zgodny projekt działu spadku przedstawiony przez spadkobierców, opłata wynosi 300 zł. Opłatę w kwocie 1.000 zł pobiera się od wniosku o dział sadku połączony ze zniesieniem współwłasności, a jeżeli zawiera on zgodny projekt działu spadku i zniesienia współwłasności – 600 zł.

Dział spadku można także sporządzić przed notariuszem. Nosi on wówczas miano umownego działu spadku. Akt ten podlega opłacie od wartości majątku spadku, określonej przez rozporządzenie MS w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Może ona wynosić od 100 zł (jeżeli spadek przedstawia wartość do 3.000 zł) do 6.770 zł + 0,25% od nadwyżki (gdy majątek spadku jest wart ponad 2.000.000 zł).

Spadek po rodzicach – podatek

Przede wszystkim spadek po rodzicach zasadniczo podlega opodatkowaniu. Chodzi tu o podatek od spadków i darowizn. Istnieje jednak możliwość zwolnienia od tego przykrego obowiązku. Dzieci spadkodawcy podlegają całkowitemu zwolnieniu od podatku, pod warunkiem spełnienia kilku formalności.

Po pierwsze: zwolnienie przysługuje osobom, które nabyły spadek po 1 stycznia 2017 r. Wszelkie wcześniejsze spadki podlegają opodatkowaniu wedle stawek określonych dla poszczególnych grup podatkowych!

Po drugie: aby skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn, należy dokonać odpowiedniego zgłoszenia do urzędu skarbowego w nieprzekraczalnym terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Trzeba pamiętać, że uchybienie temu terminowi skutkuje koniecznością zapłaty podatku!

Po trzecie: zgłoszenie musi być złożone na formularzu urzędowym o nazwie SD-Z2. Wypełniając formularz należy postępować wedle dołączonych doń instrukcji i wskazówek. W szczególności, powinieneś wskazać cały odziedziczony majątek i jego wartość. Odziedziczyłeś w spadku dom, mieszkanie lub działkę? Koniecznie zapoznaj się z artykułem Jak uregulować stan prawny nieruchomości po śmierci właścicieli

Marta Bieńkiewicz

1 Komentarz

Zostaw komentarz

  • Jak można wyjawić majątek? Jest sposób sądowy? W internecie znalazłem firmę http://www.jakispadek.pl, która zajmuje się takimi sprawami pozasądowo i w ok 10 dni sprawdzają pełny skład majątku spadkowego. Przez sąd można tak zrobić? Jakie są koszta?