W polskim prawie cywilnym możemy spotkać się z pojęciami zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. Czym się różnią i jaki wpływ na nasze życie ma ich posiadanie?
Pierwszą ważną oraz pozytywną informacją jest to, że zdolność prawną ma każdy z nas. Jest ona bowiem uwarunkowana jedynie tym, czy człowiek urodzi się żywy. Zgodnie z przepisem art. 8 k.c. każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Pod tym pojęciem kryje się zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków, ale nie do rozporządzania swoim prawem i zaciągania zobowiązań. Innymi słowy – każdy urodzony człowiek (posiadający zdolność prawną) może być spadkobiercą, ale nie każdy może być spadkodawcą, gdyż to uzależnione jest od posiadania zdolności do czynności prawnych. Zdolność prawną nabywamy z mocy prawa w momencie urodzenia i tracimy z chwilą śmierci, natomiast w trakcie naszego życia nie możemy się jej wyzbyć, ani nie może być nam odebrana. Posiadanie tej zdolności nie jest uzależnione także od naszego wieku, narodowości, płci, zdolności psychicznych, czy fizycznych.
Ciekawym zagadnieniem w polskim prawie cywilnym w kontekście zdolności prawnej jest kwestia dziecka poczętego, ale jeszcze nieurodzonego, czyli nasciturusa, o czym szerzej w artykule „Zdolność prawna dziecka nienarodzonego”.
Czym innym jest zdolność do czynności prawnych, która jest obwarowana wymogami wynikającymi wprost z przepisów Kodeksu cywilnego. Przede wszystkim, aby mieć zdolność do czynności prawnych, należy mieć zdolność prawną, którą omawiałam powyżej. Kolejnym warunkiem jest osiągnięcie odpowiedniego wieku, wpływającego na posiadanie niepełnej lub pełnej zdolności do czynności prawnych, tudzież na jej brak. Istotną kwestią jest także stan psychiczny, gdyż pełnej zdolności do czynności prawnych nie mają osoby ubezwłasnowolnione całkowicie lub częściowo. Nie należy jednak uzależniać tego od zdrowia psychicznego, gdyż zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1999 r. w sprawie o sygnaturze akt II UKN 131/99: „Choroba i leczenie w poradni zdrowia psychicznego nie uzasadniają przyjęcia braku zdolności strony do czynności procesowych (art. 65 § 1 KPC). Choroba taka bowiem nie unicestwia zdolności do czynności prawnych”. Wynika to stąd, iż nie zawsze osoba dotknięta chorobą psychiczną jest ubezwłasnowolniona, a to właśnie od tego zależy brak lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych.
Do momentu ukończenia trzynastego roku życia człowiek nie posiada zdolności do czynności prawnych. Nie posiada jej także osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Co do zasady, czynność prawna dokonana przez taką osobę jest nieważna. Istnieją jednak pewne wyjątki, mające swoje źródło w prozie życia, jak i w prawie cywilnym. Przepis art. 14 §2 k.c. statuuje, iż jeśli osoba niezdolna do czynności prawnych zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych. Brak w/w uregulowania w polskim prawie skutkowałby tym, że do 13 roku życia człowiek nie mógłby pójść do sklepu po bułki.
Ograniczoną zdolność do czynności prawnych uzyskuje się w chwili ukończenia 13 lat. Do tego momentu człowiek ma jedynie zdolność prawną, a więc nie może samodzielnie rozporządzać swoimi prawami lub zaciągać zobowiązań. Niepełną zdolność do czynności prawnej posiadają także osoby pełnoletnie, które zostały częściowo ubezwłasnowolnione, lub dla których ustanowiono doradcę tymczasowego. Posiadanie ograniczonej zdolności do czynności prawnych nie powoduje, że taka osoba nie może dokonywać jakichkolwiek czynności, lecz do niektórych z nich potrzebuje zgody przedstawiciela ustawowego będącego rodzicem, czy opiekunem, tudzież zgody sądu. Są to takie czynności, w których osoba o ograniczonej zdolności zarządza swoimi prawami lub przez swoje działanie staje się podmiotem zobowiązanym do określonego świadczenia. Wyraz temu daje przepis art. 20 k.c., zgodnie z którym może ona zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, przykładowo dokonywać małych zakupów za pośrednictwem strony internetowej.
Pełną zdolność do czynności prawnych nabywamy wraz z ukończeniem 18 lat i z tą chwilą możemy dowolnie decydować o swoich obowiązkach i zaciągać zobowiązania, nie potrzebując ku temu stosownej zgody. Pełną zdolność uzyskać można także przed ukończeniem tego wieku poprzez zawarcie małżeństwa. Warto wiedzieć, że pełnoletności nie traci się wtedy, nawet po unieważnieniu małżeństwa.
[the_ad id=”2781″]
Dodaj Komentarz