Ogólne

Warunek a termin – jaka jest różnica?

Warunek a termin
5/5 - (3 votes)

Warunek a termin, jaka właściwie jest miedzy nimi różnica? W prawie cywilnym spotykamy się z pojęciami warunku i terminu. Mylnie można twierdzić, że oznaczają one to samo. Z obiema instytucjami możemy spotkać się przy zawieranych umowach, dlatego warto wiedzieć, co oznacza zawarcie ich w treści.

Warunek

Warunkiem jest zdarzenie przyszłe i niepewne. Od tego zdarzenia można uzależnić powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej, o ile nic innego nie wynika z jej treści lub z przepisów przewidzianych w ustawach. Rozróżniamy dwa rodzaje warunków – zawieszający (powstanie skutków czynności prawnej) i rozwiązujący (ustanie skutków czynności prawnej).

Nie można zastrzegać warunków, których spełnienie się jest z góry niemożliwe.

Pojęcie to obejmuje także warunek niezrozumiały, którego rozsądnej treści nie można ustalić za pomocą wykładni oświadczeń woli (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 09 października 2001 r. I ACa 407/01). Przykładem niemożliwego warunku jest zobowiązanie do świadczenia na czyjąś rzecz w zamian za gwiazdkę z nieba, która stanowi warunek zawieszający. Zasady logiki i powszechnie dostępna nam wiedza podpowiadają, że warunku tego nie da się spełnić. W konsekwencji zachodzi więc nieważność czynności prawnej.

Co do zasady, ziszczenie się warunku nie ma mocy wstecznej.

Oznacza to, że ziszczenie się warunku nie wpływa na sytuację prawną stron przed tym zdarzeniem. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, czego przykładem jest chociażby status nasciturusa, o którym pisałam w artykule: Zdolność prawna dziecka nienarodzonego. I tak,  nasciturus może także dziedziczyć po zmarłym. Przepis art. 927 k.c. w §1 reguluje, iż nie może być spadkobiercą osoba fizyczna, która nie żyje w chwili otwarcia spadku. Jednakże §2 tego przepisu zezwala na dziedziczenie przez dziecko już poczęte w chwili śmierci spadkodawcy, o ile urodzi się żywe. W tym przypadku warunkiem jest żywe urodzenie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 91 k.c. uprawniony warunkowo może wykonywać wszelkie czynności, które zmierzają do zachowania jego prawa. Oznacza to, że nie musi on oczekiwać na ziszczenie się warunku bezczynnie. Jeśli przysługuje mu prawo własności ruchomości, może on dokonywać czynności z nią związanych, o ile są konieczne dla jej ratowania (zob. Janas Aleksandra, art. 91 w: Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna (art. 1-125). Wolters Kluwer Polska, 2018).

Nie jest zakazane dalsze rozporządzanie prawem przez zobowiązanego, który rozporządził prawem pod warunkiem na korzyść uprawnionego. Jednak kolejne rozporządzenia prawem tracą moc z chwilą ziszczenia się wcześniej zastrzeżonego warunku. Dotyczy to sytuacji, gdy ich skutkiem jest udaremnienie lub ograniczenie skutków ziszczenia się warunku. Istotą tego jest zachowanie prawa objętego wcześniej warunkiem i brak jego sprzeczności z dalszymi rozporządzeniami.

Może zdarzyć się tak, że osoba będąca uprawnioną lub zobowiązaną z tytułu rozporządzenia prawem pod warunkiem będzie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego działać na swoją korzyść. Prawo cywilne wychodzi takiej ewentualności naprzeciw. Jeśli strona, której zależy na nieziszczeniu się warunku przeszkodzi ziszczeniu się warunku w sposób sprzeczny z wcześniej wymienionymi zasadami, zachodzą takie skutki, jakby warunek się ziścił. Zaś jeśli stronie zależy na ziszczeniu i postępuje w taki sam sposób, następują takie skutki, jakby warunek się nie spełnił.

Termin

Zastrzeżenie terminu w umowie tym się różni od warunku, że termin jest zdarzeniem przyszłym, ale pewnym. Jesteśmy pewni co do tego, że w terminie dwóch tygodni po 10 maja 2018 r. będzie 24 maja 2018 r. Natomiast nie możemy być pewni tego, czy dojdzie do spełnienia warunku, którym jest przykładowo zapłata określonej kwoty na rzecz zobowiązanego.

Co do zasady, termin oznaczony w dniach (np. 7 dni) kończy się z upływem ostatniego dnia. Należy pamiętać, że jeśli początkiem terminu jest jakieś zdarzenie, przy obliczaniu terminu nie uwzględniamy tego dnia.

Warunek a termin zbierzności

Warunek  a termin ma też pewną zbieżność zachodzi pewna zbieżność. Mianowicie, jeśli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, należy stosować odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym. I tak samo, jeśli skutki mają ustać w oznaczonym terminie, należy stosować odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym. Wspólnym mianownikiem terminu, którego nadejście uzależnia od siebie skutki prawne i warunku zawieszającego jest element oczekiwania. Różnicą jednak jest wcześniej wspominany fakt – nadejścia określonego terminu jesteśmy pewni, spełnienia warunku – już nie.

spec. ds. prawnych Ewa Kędzierska

Dodaj Komentarz

Zostaw komentarz