Dług Długi Spadkowe Prawo Spadkowe

Odrzucenie spadku „poza kolejnością”?

stary dom
5/5 - (4 votes)

W praktyce nierzadko się zdarza, że spadkobiercy ustawowi nie chcą dziedziczyć po zmarłym krewnym. Najczęściej ma to miejsce wówczas, gdy spadek obciążony jest w znacznym stopniu długami. W takim wypadku warto pamiętać o możliwości odrzucenia spadku.

Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 k.c.).

W przypadku najbliższych krewnych spadkodawcy, mających prawo w pierwszej kolejności do dziedziczenia ustawowego (zob. Kto jest spadkobiercą czyli kolejność dziedziczenia”) intuicyjnie można stwierdzić, iż dowiadują się oni o swoim uprawnieniu z chwilą powzięcia wiadomości o śmierci spadkodawcy i od tego momentu swój bieg rozpoczyna wspomniany sześciomiesięczny termin.

Bardziej skomplikowaną kwestią jest określenie początku biegu terminu, jeśli uprawnionym jest osoba dziedzicząca w dalszej kolejności, a doszła do dziedziczenia wskutek tego, że osoby mające wyprzedzające tytuły nie chciały lub nie mogły przyjąć spadku. Nie ma on przecież pewności w momencie śmierci spadkodawcy, w przeciwieństwie do spadkobierców bezpośrednich, czy prawo do spadku nabędzie. Uznaje się, że wówczas decyduje moment, w którym dalszy spadkobierca dowiedział się o odrzuceniu spadku przez spadkobierców występujących w pierwszej kolejności, czy też o innych tytułach niedopuszczających ich do dziedziczenia (tj. o niegodności, wydziedziczeniu i zrzeczeniu się dziedziczenia przez spadkobiercę).

Powyższe rozwiązanie jest jednak bardzo kłopotliwe w praktyce. Wiąże się z obowiązkiem pilnowania terminów przez dalszego spadkobiercę mimo od razu powziętej decyzji co do losu spadku, a także czuwaniem nad sytuacją spadkową spadkobierców wyprzedzających go tytułem. Stąd też coraz częściej zaczęto rozważać możliwość odrzucenia spadku „poza kolejnością”, czy też „na zapas”.

Co to znaczy odrzucenie „na zapas”? Przede wszystkim nie ma to wiele wspólnego z instytucją zrzeczenia się dziedziczenia jeszcze za życia spadkobiercy (zob. „Umowa zrzeczenia się dziedziczenia”). Warunkiem odrzucenia spadku jest bowiem nabycie prawa przez śmierć spadkodawcy i otwarcie spadku. Pojęcie tytułowe dotyczy natomiast możliwości odrzucenia spadku jeszcze przed  rozpoczęciem biegu terminu na złożenie oświadczenia woli przez dalszego spadkodawcę.

19 października 2017 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt: III CZP 48/17 wydał przełomowe orzeczenie w tym zakresie, w którym stwierdził, iż możliwe jest złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku przez spadkobiercę dochodzącego do dziedziczenia ustawowego w dalszej kolejności jeszcze przed stosownym ustosunkowaniem się spadkobierców mających wyprzedzające tytuły dziedziczenia; a więc przed rozpoczęciem sześciomiesięcznego terminu wskazanego dla spadkobiercy uprawnionego w dalszej kolejności.

Jak to wygląda w praktyce? Wyobraźmy sobie przykład: umiera spadkodawca, mający syna i dwójkę pełnoletnich wnuków. Wszyscy zdecydowali się odrzucić spadek. Do tej pory sądy  uznawały odrzucenie spadku głównie wedle kolejności: najpierw musiał odrzucić syn, by prawo do skutecznego oświadczenia woli zyskały wnuki (kolejność dziedziczenia ustawowego). Wyrok Sądu Najwyższego przeciera szlaki nowemu orzecznictwu w tym zakresie. Uznaje, że kolejność nie jest ważna, bowiem sądy na tym etapie nie badają twierdzenia wnioskodawcy, że jest spadkobiercą. W związku z tym nie widzi przeszkód, by kolejność nie została zachowana i wnuki złożyły oświadczenie o odrzuceniu spadku jeszcze przed synem spadkodawcy.

Marta Bieńkiewicz

Dodaj Komentarz

Zostaw komentarz