Co do zasady na gruncie polskiego prawa cywilnego nieważne są umowy o spadek zawierane z osobą żyjącą, mającą stać się w przyszłości spadkodawcą. Wyjątkiem jest m.in. umowa zrzeczenia się dziedziczenia, której poświęcę ten artykuł.
Spadkobierca ustawowy może przez umowę z przyszłym spadkodawcą zrzec się dziedziczenia po nim. Umowa taka powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1048 Kodeksu cywilnego).
Zrzeczenie się dziedziczenia będzie wywoływało skutki prawne jedynie w kontekście dziedziczenia ustawowego, gdy zrzekającym się jest spadkobierca ustawowy. Może nim być: zstępny przyszłego spadkodawcy, małżonek, rodzic, rodzeństwo i zstępni rodzeństwa, dziadkowie, a nawet pasierbowie. Jedynie gmina i Skarb Państwa nie mają możliwości stać się stroną takiej umowy. Dziedziczenie w ich przypadku jest niezależne od woli, by zapobiec istnieniu spadków nieobjętych, tj. niczyich. W przypadku powołania do dziedziczenia z testamentu – ustalenia między spadkobiercą i przyszłym spadkodawcą są nieważne. Jedyną instytucją pozwalającą na uniknięcie dziedziczenia stanie się odrzucenie spadku. Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć dopiero po śmierci testatora, w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania (art. 1015 k.c.).
Umowa zrzeczenia się dziedziczenia, poza osobą zrzekającego się, obejmuje z reguły także jego zstępnych. Nie ma tu znaczenia fakt, czy zstępni ci istnieją, są małoletni, czy też jeszcze się nie narodzili. Skutkowi temu można jednak zapobiec przez inne uregulowanie tej kwestii dokonane przez strony, zgodnie z obowiązującą w prawie cywilnym zasadą swobody umów. Osoby objęte działaniem umowy zostają wyłączone od dziedziczenia i traktuje się je w drodze fikcji prawnej tak, jakby nie dożyły chwili otwarcia spadku.
Warto również wskazać, że zrzeczenie się dziedziczenia ma bardzo szerokie konsekwencje, bowiem obejmuje również wyłączenie z prawa do zachowku!
W związku z tym dla swej ważności nie może być zawarte w innej formie niż akt notarialny.
Zrzeczenie się dziedziczenia nie jest umową ostateczną. Istnieje możliwość jej uchylenia w drodze umowy między tym, kto zrzekł się dziedziczenia, a tym, po kim się dziedziczenia zrzeczono (art. 1050 k.c.) – a więc stronami, które zawarły pierwotne zobowiązanie. Umowa uchylająca skutki zrzeczenia powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego pod rygorem uznania jej postanowień za nieważne.
Umowę o charakterze aktu notarialnego może sporządzić jedynie notariusz za odpowiednią opłatą ustaloną zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Jako, że akt ten nie wymienia indywidualnej stawki dla tej czynności, należy odwołać się do §16 rozporządzenia – za dokonanie czynności notarialnej niewymienionej w przepisach poprzedzających, notariusz może zainkasować maksymalnie 200 zł + 23% VAT. Koszty te obciążają spadkobiercę zrzekającego się dziedziczenia.
Przykładową treść umowy zrzeczenia się dziedziczenia znajdziesz w załączeniu.
Pobierz wzór – Umowa zrzeczenia się dziedziczenia
Dodaj Komentarz