Darowizna Umowy

Kiedy i jak odwołać darowiznę

otwarte ręce
5/5 - (1 vote)

Darowiznę można odwołać jedynie w kilku sytuacjach przewidzianych przez prawo. Dotyczy to zarówno darowizny wykonanej i niewykonanej.

Jeśli darowizna pozostała jeszcze niewykonana, odwołanie jest możliwe, o ile po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny spowodowałoby uszczerbek dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb lub uszczerbek dla ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych (art. 896 KC)

Jan postanowił przekazać Adamowi w ramach darowizny 10 tysięcy złotych. Wrócił do domu po pieniądze, jednak okazało się, że w międzyczasie burza uszkodziła dach domu. Wymagana jest jego natychmiastowa naprawa, kosztująca 12 tysięcy złotych. Był to niespodziewany wydatek, na który nie był przygotowany podejmując decyzję o darowiźnie, a jego oszczędności nie są wystarczające by pokryć koszt remontu i darowizny. W tej sytuacji Jan może odwołać darowiznę.

Jeśli jednak darowizna została już wykonana to przesłanką jej odwołania jest rażąca niewdzięczność obdarowanego. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „rażącej niewdzięczności„, dlatego każda sytuacja musi być rozpatrywana indywidualnie, w oparciu o konkretne okoliczności i panujące w danym środowisku normy. Przyjmuje się, że aby doszło do „rażącej niewdzięczności„, obdarowany musi działać lub zaniechać działania w nieprzyjaznym wobec darczyńcy zamiarze. Może to być pobicie, nieudzielnie pomocy podczas choroby a także nagannego moralnie zachowania wobec najbliższych osób darczyńcy. Na odwołanie darowizny mamy rok, od dnia, w którym dowiedzieliśmy się o rażącej niewdzięczności.

Jan wygrał główną nagrodę w zdrapkę i postanowił podzielić się częścią nagrody ze swoim przyjacielem Adamem dokonując na jego rzecz darowizny 5 tysięcy złotych. Niedługo potem ciężko zachorował i poprosił Adama o pomoc w codziennych sprawunkach, takich jak zrobienie drobnych zakupów. Adam powiedział „radź sobie sam, mnie to nie obchodzi, staruchu”, czym dopuścił się względem Jana rażącej niewdzięczności i Jan może odwołać darowiznę 5 tysięcy złotych.

Jednakże nawet pomimo takiego zachowania Jan może mu przebaczyć,  a darowizna pozostanie skuteczna.

Jeśli darczyńca nie posiada zdolności do czynności prawnych (np. został ubezwłasnowolniony) do skuteczności przebaczenia konieczne jest przyjęcie, że nastąpiło ono z dostatecznym rozeznaniem.

Jan wskutek choroby został ubezwłasnowolniony. Zachował na tyle przytomności umysłu, że przebaczając Adamowi można przyjąć, że przebaczenie jest skuteczne. Gdyby jednak jego stan był na tyle zły, że istniałyby uzasadnione wątpliwości co do istnienia dostatecznego rozeznania – na przykład Jan majaczy, nie ma kontaktu z otoczeniem, a w pewnej chwili mówi, że przebacza Adamowi – można uznać, że nie działał z dostatecznym rozeznaniem

W przypadku ubezwłasnowolnienia możliwe jest żądanie przez przedstawiciela Jana rozwiązania umowy darowizny dokonanej przez Jana przed ubezwłasnowolnieniem, jeżeli wartość świadczenia  jest nadmierna i brak uzasadnionych przesłanek.  (art. 901 KC)

Jan wygrał w zdrapkę 6 tysięcy złotych, a Adamowi, z którym nie rozmawiał od dwóch lat,  podarował 5 tysięcy złotych.

Ma to chronić interesy osoby ubezwłasnowolnionej, bowiem z reguły przyczyny ubezwłasnowolnienia nie pojawiają się z dnia na dzień. Rozwiązania umowy przez sąd można żądać maksymalnie przez dwa lata od dnia jej wykonania.

Spadkobiercy darczyńcy mogą odwołać darowiznę tylko wtedy, jeśli darczyńca w chwili śmierci był uprawniony do odwołania, ale także gdy obdarowany umyślnie pozbawił darczyńcę życia lub spowodował rozstrój zdrowia skutkujący zgonem.

Art. 900 KC mówi nam, że odwołanie darowizny powinno odbywać się poprzez oświadczenie złożenie obdarowanemu na piśmie. Ma to istotne znaczenie przy rozstrzyganiu ewentualnych sporów.

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku darowizny nieruchomości. Ta bezwzględnie musi się odbyć na podstawie umowy notarialnej. Należy więc złożyć obdarowanemu oświadczenie o odwołaniu darowizny z wezwaniem do zwrotu darowizny (najlepiej w formie pisemnej), a obdarowany powinien wtedy zawrzeć przenieść własność z powrotem na darczyńcę – również z zachowaniem formy notarialnej.

Jeśli obdarowany nie będzie chciał zwrócić przedmiotu darowizny, to darczyńcy pozostaje powództwo sądowe. W przypadku odwołania darowizny już wykonanej stosujemy przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 898 §2 KC).

Przepisów o wyłączeniu darowizny nie stosuje się, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego (art. 902 KC). Oznacza to, że w niektórych przypadkach uzasadnione będzie wykonanie darowizny, choćby mogła ona podlegać odwołaniu, jednak każda taka sytuacja wymaga indywidualnej oceny.

Istnieje jeszcze jedna sytuacja, która choć nie jest odwołaniem darowizny, to rodzi dla obdarowanego podobne skutki. Jeśli darczyńca popada w niedostatek, na obdarowanym ciąży obowiązek dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego usprawiedliwionym potrzebom, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia. Może się uwolnić od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Jan podarował Adamowi 10 tysięcy złotych. Niedługo potem popadł w niedostatek. Adam zobowiązany jest pomagać Janowi w utrzymaniu, może jednak zwrócić mu darowiznę.

Wszelkie spory związane z darowiznami, których wartość nie przekracza 75 tysięcy złotych, rozstrzygane są przez sądy rejonowe. Spory związane z darowiznami przekraczającymi tę kwotę podlegaj podlegają właściwości sądów okręgowych.

Damian Karaszewski

Dodaj Komentarz

Zostaw komentarz