W poniższym artykule odpowiem na pytanie jaki jest minimalny wymiar urlopu wypoczynkowego i jak ustalić ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje pracownikowi.
Komu przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego?
Jednym z podstawowych uprawnień pracowniczych jest prawo pracownika do urlopu wypoczynkowego. Jego gwarancję stanowi nie tylko kodeks pracy, ale także Konstytucja oraz prawo międzynarodowe. Na pierwszy rzut oka wygląda to bardzo optymistycznie. Jednakże warto pamiętać, iż definicja pracownika w języku powszechnym i prawniczym nie jest tożsama. W rozumieniu przepisów prawa pracownikiem jest tylko osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy wyłączone są z ustawowej gwarancji prawa do urlopu wypoczynkowego, a mogą je nabyć jedynie na podstawie umowy z pracodawcą.
Wobec tego, jeżeli łączy nas z pracodawcą np. umowa zlecenie, w której nie zostało uwzględnione prawo do urlopu – nie możemy ubiegać się o urlop wypoczynkowy. To jeden z powodów, dla których zwykło się nazywać tego typu umowy mianem „śmieciowych”.
Mając na uwadze powyższe, pracownikowi zatrudnionemu na umowie o pracę przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego. Nie ma tu znaczenia, czy zatrudnienie odbywa się na pełen etat, czy też tylko część etatu. Podstawowym celem urlopu jest wypoczynek, mający służyć ochronie zdrowa pracownika. Nie może on zrzec się więc tego prawa na podstawie umowy z pracodawcą, czy współpracownikiem! Ponadto urlop powinien być udzielany w naturze (a więc w postaci dni wolnych od pracy). Wypłata ekwiwalentu pieniężnego w jego miejsce dopuszczalna jest jedynie w sytuacjach wyjątkowych, prawem przewidzianych (np. w wypadku niewykorzystania przysługującego pracownikowi urlopu z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy).
Wymiar urlopu
Sam wymiar urlopu zależy od stażu pracy i wykształcenia pracownika. Ramy, o których stanowi kodeks pracy ustalają jedynie minimum urlopowe, nie ma więc przeszkód by sama umowa o pracę lub układ zbiorowy pracy regulował te kwestie korzystniej.
Staż pracy
Kryterium stażu pracy przedstawia się następująco:
- Pracownikowi zatrudnionemu krócej niż 10 lat przysługuje 20 dni urlopu;
- Pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 10 lat przysługuje 26 dni
Zatrudnienie nie musi trwać nieprzerwanie u jednego pracodawcy przez wskazane wyżej okresy. Do czasu trwającego zatrudnienia, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Przykład: Pan Jan K. po 7 latach został dyscyplinarnie zwolniony z firmy montażowej X, po czym rok pozostawał bez pracy. Od 4 lat pracuje jednak w piekarni Y. Jaka minimalna ilość dni urlopu mu w takim wypadku przysługuje? 26 dni, ponieważ do aktualnego zatrudnienia sumujemy także poprzednie okresy, a nawet zwolnienie dyscyplinarne nie ma mocy niweczącej przelicznik stażu pracy.
Wykształcenie
Kolejnym kryterium, od którego zależy wymiar urlopu, jest wykształcenie. Do stażu pracy wlicza się z tytułu ukończenia:
- Zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata;
- Średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat;
- Średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat;
- Średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata;
- Szkoły policealnej – 6 lat;
- Szkoły wyższej (przynajmniej licencjat) – 8 lat.
Wskazanych wyżej okresów nauki nie można sumować.
Przykład: Pani Maria D. ukończyła średnią szkołę ogólnokształcącą oraz szkołę wyższą. Nie można stąd wydedukować, iż do czasu pracy wliczy się jej 12 lat! Będzie to 8 lat.
Podobnie jest także w przypadku, gdy w czasie pobierania nauki wykonywaliśmy pracę na podstawie umowy o pracę – wówczas wlicza się bardziej korzystny dla pracownika: okres trwania nauki albo okres zatrudnienia.
Przykład: Pan Adam N. w czasie studiów pracował na podstawie umowy o pracę w kawiarni Z. Względniejsze dla Adama będzie wliczenie do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, okresu trwania nauki, ponieważ jest to 8 lat. Sam okres zatrudnienia mógłby trwać w tym przypadku maksymalnie 5 lat.
Minimalny wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika, który podjął pracę po raz pierwszy w życiu
Pracownik, który podjął pracę po raz pierwszy w życiu, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy w wymiarze ½ wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku (będzie to zasadniczo 1,(66) dnia na miesiąc, co nie ulega zaokrągleniu). Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym z góry od dnia, w którym rozpoczyna pracę w danym roku.
Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy. W przypadku nabycia prawa do ułamków dni urlopu, przyjmuje się w doktrynie, iż zaokrągla się je w górę, jednakże dopiero pod koniec przepracowanego roku kalendarzowego, by nie prowadzić do niesprawiedliwości (gdyby 1,(66) co miesiąc zaokrąglać do 2 dni, w ciągu roku pracownik miałby 24 dni wolne, a nie 20!).
Dodaj Komentarz