Testament własnoręczny (holograficzny) i notarialny to najczęściej wybierane opcje testowania. Kodeks cywilny przewiduje równy walor prawny dla wszystkich form oświadczenia ostatniej woli dokonanych zgodnie z literą ustawy – nie ma zatem mowy o tym, że któraś będzie ważniejsza w hierarchii. Jedyną przesłanką decydującą o pierwszeństwie jednego ważnego testamentu przed drugim jest czas. W prawie spadkowym obowiązuje bowiem zasada, że faktyczną wolę testatora przedstawia testament późniejszy w czasie, tj. ostatni sporządzony przed śmiercią spadkodawcy.
Mając na uwadze powyższe, dokonując wyboru między testamentem holograficznym a notarialnym, powinniśmy rozważyć następujące różnice:
- Stopień sformalizowania
Testament własnoręczny charakteryzuje się bardzo niskim poziomem sformalizowania. Aby został uznany za ważny pod względem formy, należy napisać go w całości pismem ręcznym, podpisać i opatrzyć datą. Można to zrobić w każdym miejscu i czasie, za pomocą dowolnych przyborów piśmienniczych oraz przedmiotu, na którym zostanie zawarta ostatnia wola (zob. „Jak napisać testament”). Z kolei testament w formie aktu notarialnego zyskuje walor dokumentu urzędowego oraz jest obostrzony szeregiem przepisów ustawy Prawo o notariacie. Z punktu widzenia testatora nie ma to jednak większego znaczenia – to nie on będzie się martwił dochowaniem formy, wyręczy go w tym notariusz.
- Ryzyko podważenia wiarygodności
Niski stopień sformalizowania testamentu własnoręcznego niesie za sobą niewiele kryteriów pozwalających na sprawdzenie wiarygodności dokonanych rozrządzeń. Zawsze może pojawić się ryzyko postawienia zarzutu sfałszowania oświadczenia (choć i tak ustawodawca próbuje prawdopodobieństwo fałszerstwa zminimalizować przez wymóg sporządzenia testamentu w całości pismem odręcznym). Ponadto niezadowoleni z treści testamentu krewni mogą powoływać się przed sądem na okoliczność istnienia wad oświadczenia woli, czy braku zdolności testowania przez testatora w chwili sporządzenia testamentu, by ten został uznany za nieważny i doszło do skutku dziedziczenie ustawowe.
Przy testamencie notarialnym ryzyko to minimalizują przepisy obowiązujące notariusza oraz powaga jego profesji, jako osoby wykonującej zawód zaufania publicznego.
- Zgodność rozrządzenia z prawem
Nie każdy testator jest w stanie odnaleźć się w labiryncie wymogów prawnych. Zwłaszcza, gdy ma zamiar poczynić bardziej skomplikowane rozrządzenia (np. zawierające zapisy zwykłe i windykacyjne lub polecenia). W takiej sytuacji, aby zabezpieczyć się przed sankcją nieważności całego testamentu lub jego części, warto oprzeć się na wiedzy doświadczonego notariusza. Notariusz dopilnuje, by ostatnia wola spadkodawcy została ujęta w sposób zgodny z prawem i przez prawo rozumiany.
- Koszty
Testament holograficzny, jako że jest sporządzany samodzielnie przez spadkodawcę, wolny jest od opłat. Natomiast koszty testamentu notarialnego reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Maksymalna stawka za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego testament wynosi 50 zł. W przypadku gdy nasz testament sporządzony u notariusza będzie zawierał także zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego do zachowku – 150 zł, a przy testamencie zawierającym zapis windykacyjny notariusz nie powinien zainkasować więcej niż 200 zł. Warto również pamiętać, że opłacie podlega poświadczenie zgodności odpisu z oryginałem testamentu – każda strona kosztuje bowiem 6 zł.
- Bezpieczeństwo przechowywania
Testament własnoręczny nie jest obostrzony szczególnymi wymogami co do jego przechowywania. Wiąże się to z ryzykiem zagubienia, zniszczenia, braku wiedzy spadkobierców o istnieniu testamentu albo celowego ukrycia przez nieusatysfakcjonowanego jego treścią krewnego. Aby zabezpieczyć spadkodawcę decydującego się na samodzielne sporządzenie testamentu, w 2011 r. powołano Notarialny Rejestr Testamentów. Wpis do rejestru jest całkowicie bezpłatny i dokonuje go dowolnie wybrany notariusz na wniosek testatora zawarty w testamencie lub osobnym protokole. W samym rejestrze odnotowany jest jedynie fakt rejestracji testamentu ze wskazaniem, w jakiej kancelarii notarialnej można go otrzymać. Informacja o zarejestrowaniu może być ujawniona jedynie po śmierci testatora i uzyska ją każdy zainteresowany po przedstawieniu notariuszowi aktu zgonu lub innego równoważnego dowodu śmierci testatora.
Testament w formie aktu notarialnego jest formą nieco bardziej bezpieczną, zwłaszcza w przypadku, gdy spadkodawca nie zdecyduje się na zarejestrowanie swojego testamentu. Oryginał testamentu notarialnego przez 10 lat od sporządzenia testamentu znajduje się w kancelarii notarialnej, gdzie został sporządzony. Po upływie tego czasu lub w przypadku wcześniejszego zamknięcia kancelarii – trafia on do archiwum ksiąg wieczystych. Spadkodawca, podobnie jak spadkobiercy, otrzymują jedynie uwierzytelnione odpisy dokumentu.
Podsumowując: wybór formy testowania zależy głównie od naszych własnych preferencji. Każda z nich ma bowiem swoje zalety, które w zależności od naszych potrzeb mogą mieć większe lub mniejsze znaczenie.
Dodaj Komentarz