Poruszając tematykę dziedziczenia warto pamiętać, że nie dotyczy ona jedynie praw nabywanych przez spadkobiercę po spadkodawcy. Wiąże się również z obowiązkami. Taki stan prawny powoduje m.in. odpowiedzialność spadkobiercy za zobowiązania, których podmiotem był zmarły.
Warto jednak wiedzieć, że odpowiedzialność za długi spadkodawcy mieści się w znacznie szerszej problematyce długów spadkowych, do której nie zaliczają się tylko i wyłącznie zobowiązania zaciągnięte przez zmarłego za jego życia, ale także te powstałe w związku z otwarciem spadku (takie jak zapisy zwykłe, zachowki, koszty pogrzebu etc.).
Spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia. Nie jest to jednakże nabycie definitywne – w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania, może złożyć oświadczenie o jego przyjęciu lub odrzuceniu. Do tego momentu, spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko z przedmiotów należących do spadku. Oznacza to tyle, że wierzyciel spadkowy nie może kierować egzekucji z majątku osobistego spadkobiercy. W toku ewentualnego postępowania egzekucyjnego, spadkobierca może zaś wnioskować o jego zawieszenie do czasu złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, który sąd powinien uwzględnić (art. 176 k.p.c.).
W przypadku istnienia kilku spadkobierców, do chwili działu spadku, ponoszą oni solidarną odpowiedzialność za długi zmarłego. Jeżeli jeden ze spadkobierców spełnił świadczenie, może żądać zwrotu od pozostałych spadkobierców w częściach, które odpowiadają wielkości ich udziałów w spadku (art. 1034§1 k.c.).
Od chwili przyjęcia spadku spadkobierca ponosi natomiast odpowiedzialność osobistą za długi spadkowe. Oznacza to, że w przypadku, gdy dłużnik z tytułu spadku nie wykona zobowiązania względem wierzyciela spadkowego, wierzyciel będzie mógł poszukiwać zaspokojenia z całego majątku dłużnika – zarówno obecnego, jak i przyszłego. Dzieje się tak dlatego, że sam spadek po jego przyjęciu również do majątku osobistego spadkobiercy wchodzi.
Pełnia zaspokojenia wierzyciela będzie jednak zależna od sposobu przyjęcia spadku, bowiem kodeks przewiduje na tę okoliczność dwie możliwości:
- Przyjęcie proste;
- Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza.
Przyjęcie proste to takie, które powoduje brak ograniczenia odpowiedzialności za długi po stronie spadkobiercy. Wierzyciel spadkowy w takiej sytuacji będzie mógł z jego majątku uzyskać pełne zaspokojenie – nawet takie, które znacznie przewyższa wysokość spadku.
Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza charakteryzuje się natomiast ograniczeniem tej odpowiedzialności do wysokości majątku spadkowego. Choć wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia także z przedmiotów należących do dłużnika przed przyjęciem spadku, w przypadku długu przewyższającego wartość spadku – nie uzyska pełnego zaspokojenia.
Przykład: A w spadku po zmarłym ojcu dziedziczy samochód wart w chwili otwarcia spadku 30 tys. zł, 5 tys. zł w gotówce, a także dług zmarłego w wysokości 35 tys zł. Wierzyciel spadkowy może żądać w ramach zaspokojenia wierzytelności samochodu i odziedziczonej kwoty albo łodzi dłużnika spadkowego wartej 35 tys. zł i będzie działał w granicach prawa.
Z odpowiedzialnością za długi zmarłego mamy także do czynienia po dziale spadku, gdy uprawnionymi do dziedziczenia było kilku spadkobierców. Taka sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana i w zależności od charakteru świadczenia (czy jest ono podzielne czy też nie da się go podzielić na części bez zmiany jego istoty), którego dochodzi wierzyciel spadkowy będziemy mieć dwie sytuacje:
- Świadczenie jest podzielne – po dokonaniu działu spadkowego spadkobiercy ponoszą odpowiedzialność za długi spadkowe w stosunku do wielkości udziałów (art. 1034§2 k.c.). Np. gdy spadkobiercy przypada 1/5 spadku, odpowiada jedynie za 1/5 świadczenia należnego wierzycielowi spadkowemu.
- Świadczenie jest niepodzielne – współspadkobiercy odpowiadają przed wierzycielem jak dłużnicy solidarni – wierzyciel może dochodzić od każdego z nich pełni świadczenia, a spadkobiercy który dokonał rozliczenia, należy się regres do pozostałych. Zaspokojenie wierzyciela spadkowego przez któregokolwiek z dłużników – zwalnia pozostałych z tego obowiązku.
Warto również wiedzieć, że odpowiedzialność za długi spadkowe nie jest ograniczona tylko i wyłącznie do kręgu spadkobierców ustawowych albo testamentowych – odpowiedzialnymi stają się również uprawnieni z tytułu zapisów windykacyjnych. Ich odpowiedzialność została ukształtowana na równi z odpowiedzialnością spadkobierców (wyjątkiem są zachowki!) i można odnieść do nich wyżej omówione zagadnienia poza odpowiedzialnością zależną od sposobu przyjęcia. W przypadku zapisu windykacyjnego zapisobierca może albo go odrzucić albo przyjąć. Jego odpowiedzialność została ograniczona przez samą ustawę, analogicznie do przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, do wartości przedmiotu zapisu windykacyjnego według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.
Dodaj Komentarz