Do niedawna wiele wątpliwości budziła w orzecznictwie kwestia odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka przez rodziców (lub innych przedstawicieli ustawowych). Sądy orzekały w różny sposób. Część doktryny opowiadała się za poglądem, iż odrzucenie spadku to czynność zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Inni twierdzili natomiast, że jest to czynność przekraczająca zwykły zarząd. W tym drugim przypadku, dla skutecznego odrzucenia spadku nie wystarczyło samo oświadczenie przedstawiciela dziecka o odrzuceniu spadku. Musieli oni uzyskać od sądu opiekuńczego stosowne zezwolenie, co wiązało się z upływem czasu na rozpatrzenie sprawy, a w tym i terminu na złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Upływ terminu = utrata uprawnienia do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku
Zgodnie z art. 1015 § 1 k.c. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Dotychczas, gdy sąd uznał, że dla odrzucenia spadku niezbędne jest wszczęcie postępowania o uzyskanie zgody na tę czynność prawną, a zanim zgoda została uzyskana, upływał termin na złożenie stosownego oświadczenia – co do zasady – sąd uznawał, iż spadek został przez dziecko przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza we właściwym postępowaniu spadkowym (zob. także „Odpowiedzialność za długi zmarłego”).
Bezwzględnie krótki sześciomiesięczny termin stanowił swoisty parasol ochronny dla obrotu prawnego. Prowadził on do bardzo szybkiego przesądzenia o tym, komu ma przypaść spadek i kto będzie zań ponosił odpowiedzialność wobec wierzyciela. Z drugiej strony był tym samym dużym zagrożeniem dla interesów małoletniego dziecka, które samo nie może zasadniczo rozporządzać swoim majątkiem.
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka czynnością przekraczającą zwykły zarząd majątkiem
22 maja 2018 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów (sygn. akt III CZP 102/17) podjął uchwałę, w której wskazał, że złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka należy rozumieć jako czynność przekraczającą zwykły zarząd majątkiem dziecka. Tym samym zezwolenie sądu na tę czynność stało się krokiem pewnym i obligatoryjnym dla skutecznego odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka, nie zaś opcją budzącą wiele wątpliwości i zależną od niejednolitej praktyki pojedynczych sądów.
Wydłużenie terminu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka
Wobec powyższego, jeszcze bardziej aktualną kwestią stał się termin na odrzucenie spadku za małoletniego. Sama decyzja w tej materii nie jest już wyłącznie zależna od strony zainteresowanej odrzuceniem spadku i jej rodziców – podejmuje ją bowiem sąd i to on tamuje czynności z uwagi na czas postępowania. Nierzadko zdarzało się, iż mimo terminowego złożenia wniosku o zezwolenie, sąd badał sprawę tak długo, że czas załatwienia sprawy z art. 1015 k.c. dobiegał końca, uniemożliwiając odrzucenie spadku za małoletniego lub powodując jego znacznie większą uciążliwość. Działo się tak np. przez konieczność podejmowania kroków przed sądem o przywrócenie terminu na odrzucenie spadku. Nie tamowało to jednak przystąpienia wierzyciela do egzekucji z majątku małoletniego wierzyciela.
Sąd Najwyższy słusznie stwierdził w przytoczonej już uchwale, iż termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. nie może skończyć się przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie za małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Po prawomocnym zakończeniu postępowania, oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno być złożone niezwłocznie. Jeżeli termin sześciomiesięczny od powzięcia informacji o tytule dziedziczenia małoletniego jeszcze nie upłynął – do końca tego terminu.
Dodaj Komentarz