Odszkodowania Szkody na Mieniu

Zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części – kto za to odpowiada?

Zawalenie się budowli
5/5 - (2 votes)

Zgodnie z treścią art. 434 k.c. za szkodę wyrządzoną przez zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części odpowiedzialny jest samoistny posiadacz budowli, chyba że zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części nie wynikło ani z braku utrzymania budowli w należytym stanie, ani z wady w budowie.

Choć wspomniany przepis mieści problematykę tytułowej odpowiedzialności w jednym zdaniu, zagadnienie te nie jest tak proste jakby mogło się wydawać – zawiera bowiem szereg pojęć, które należałoby sprecyzować.

Termin „budowla” na gruncie tej regulacji rozumiana jest w sposób szeroki – jako każde urządzenie skonstruowane przez człowieka i związane z gruntem. Wobec tego zakres przedmiotowy dotyczy nie tylko budynków, ale także innych obiektów, takich jak: mosty, tunele, pomniki, tamy, mury (w tym nawet siatki ogrodzeniowe na betonowej podmurówce, zgodnie z treścią wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1981 r., sygn. akt II CR 237/81) etc.

Z zawaleniem się budowli mamy do czynienia wtedy, gdy załamaniu uległa cała jej konstrukcja. Natomiast oderwanie się jej części następuje przez naruszenie spoistości trwałych połączeń z pozostałymi częściami budowli, np. przez oderwanie się balkonu (tak: Radwański Z., Olejniczak A.).

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną w wyniku omówionych wyżej następstw ponosi samoistny posiadacz budowli. Kim jest ta osoba? Z podpowiedzią przychodzi nam art. 336 k.c., określając ją jako tego, kto włada rzeczą jak właściciel. Może to być zarówno osoba fizyczna, prawna, jak i ułomna osoba prawna, a dla egzekwowania jej odpowiedzialności nie jest potrzebny tytuł prawa własności budowli, którym podmiot mógłby się legitymować – wystarczy sama wola posiadacza do sparowania władztwa właścicielskiego nad rzeczą, którą ujawnia przez wykonywanie uprawnień w normalnych warunkach przysługujących właścicielowi rzeczy (może to być obciążenie budowli ograniczonym prawem rzeczowym, np. prawem użytkowania, służebności).

Samoistnego posiadacza należy odróżnić od posiadacza zależnego, który choć faktycznie włada budowlą, robi to wedle uprawnień przysługujących użytkownikowi, zastawnikowi, najemcy, dzierżawcy etc.

Samoistny posiadacz budowli odpowiada za szkody wyrządzone zawaleniem się budowli lub oderwaniem się jej części na zasadzie ryzyka. Jest to odpowiedzialność zaostrzona, skonstruowana niezależnie od zaistnienia przesłanki winy podmiotu odpowiedzialnego. Wywołuje ją nastąpienie skutku, którym w naszym przypadku jest zawalenie się budowli lub oderwanie się jej części. Na szczęście nie jest to forma odpowiedzialności absolutnej, bowiem towarzyszą jej dwie przesłanki ograniczające uzależniające ją od:

  1. Nieutrzymania budowli w należytym stanie;
  2. Wystąpienia wad w budownictwie.

Odpowiedzialność z mocy art. 434 k.c. może więc ponieść osoba będąca samoistnym posiadaczem rzeczy w chwili wypadku, niezależnie od zaistnienia jej winy w procesie braku utrzymania budowli w należytym stanie lub wystąpienia wad w budownictwie. Świetnym przykładem obrazującym ten problem jest treść wyroku Sądu Najwyższego z dn. 13 września 1988 r., sygn. akt IV CR 231/88, w którym stwierdzono, iż w razie rozsadzenia przewodu kominowego spowodowanego zapaleniem się nagromadzonej w nim sadzy, co doprowadziło do rozerwania ściany, posiadacz budowli nie zostanie zwolniony od odpowiedzialności ze względu na fakt, iż czyszczenie przewodów kominowych powierzał okresowo wyspecjalizowanej w tego typu czynnościach jednostce.

Inne działania, niż te wskazane w przepisie, nie spowodują powstania omawianej odpowiedzialności. Zatem jeśli sam poszkodowany przyczyni się do wypadku (np. przez złośliwe zniszczenie filaru podtrzymującego sufit, który opadając nań spowoduje poważne obrażenia ciała) lub gdy czynnikiem powstania szkody jest działanie siły wyższej (np. w czasie wichury oderwaniu uległy dachówki z budynku A, które powybijały okna sąsiedniego budynku B).

Na gruncie tego przepisu skonstruowano domniemanie prawne stanowiące, iż to nieutrzymanie budowli w należytym stanie lub wystąpienie wad w budowie było przyczyną zaistnienia szkody. W związku z tym na samoistnym posiadaczu rzeczy leży obowiązek jego obalenia przez podanie przyczyn na to nie wskazujących, wykazując tym samym inne możliwe zdarzenie pozostające w związku z zawaleniem się budowli lub oderwaniem jej części.

Poszkodowany natomiast powinien wykazać, iż poniósł szkodę określonej wielkości (w myśl ogólnej zasady ponoszenia przezeń ciężaru dowodu) w związku ze zdarzeniami określonymi w omawianym przepisie.

Marta Bieńkiewicz

Dodaj Komentarz

Zostaw komentarz

Potrzebujesz pomocy – zgłoś się do Centrum Odszkodowań Copernicus