Już wiesz, że przysługuje Ci zachowek albo zdajesz sobie sprawę, kto może się o niego od Ciebie upomnieć. Teraz w Twojej gestii leży, byś odpowiednio zadbał o swój interes związany z tym prawem.
Musisz pamiętać, że roszczenie o zachowek, podobnie jak wiele innych roszczeń na gruncie prawa cywilnego, podlega przedawnieniu. Co to właściwie znaczy? Otóż po upływie czasu, który został określony przez ustawodawcę, osoba, wobec której uprawnionemu przysługuje żądanie, może uchylić się od jego spełnienia. Owa osoba podnosi wówczas zarzut przedawnienia przed sądem. Relacja ta nieco przypomina grę w ping-ponga – „roszczenie” to piłeczka, którą przeciwnik odbija w stronę zagrywającego „zarzutem” zamiast paletki. Warto tu jeszcze wspomnieć, że sąd nie może uwzględnić przedawnienia z urzędu – robi to jedynie w odpowiedzi na właściwy zarzut!
Skutek powyższej sytuacji jest następujący: po podniesieniu zarzutu przedawnienia osoba obowiązana do zapłaty zachowku ma prawo odmówić jego zapłaty, a sąd oddala powództwo.
Termin przedawnienia zależny jest od tego, czy mamy do czynienia z dziedziczeniem testamentowym, czy dziedziczeniem ustawowym i uzupełnieniem zachowku należnym spadkobiercy ustawowemu.
W przypadku gdy zmarły zostawił testament, ustawa mówi jasno, że roszczenia z tytułu zachowku ulegają przedawnieniu w terminie 5 lat od ogłoszenia testamentu. Data, od której zaczyna biec przedawnienie, to data ogłoszenia testamentu przez sąd lub data umieszczona w protokole ogłoszenia testamentu przez dokonującego czynności notariusza. Pamiętaj, by nie mylić tej daty z datą śmierci spadkodawcy!
Po pięciu latach od otwarcia spadku przedawnia się natomiast roszczenie przeciwko osobie zobowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny (art. 1007§2 KC). Data otwarcia spadku to data śmierci spadkodawcy!
Nieco więcej kontrowersji budzi natomiast przedawnienie roszczenia o zachowek w sytuacji, gdy zmarły nie zostawił testamentu i dziedziczenie zostaje oparte na ustawie. Kodeks cywilny nie określa terminu przedawnienia, choć w praktyce przyjęło się, by analogicznie do regulacji o uzupełnieniu zachowku, stosować termin pięcioletni od otwarcia spadku. Kwestia ta jest jednak sporna i w ciągu ostatnich lat pojawiło się parę odrębnych interpretacji (np. w wyroku z dnia 17 września 2010 r., sygn. akt II CSK 178/10 Sąd Najwyższy orzekł, iż bieg przedawnienia roszczenia o udział w schedzie nie rozpocznie się, jeśli uprawniony nie wie o swoim prawie), co może budzić pewne nadzieje w tych, którzy nieco za późno zorientowali się o przysługującym im prawie.
Na zakończenie pragnę wspomnieć, że bieg przedawnienia roszczenia o zachowek może być skutecznie przerwany w związku z zaistnieniem pewnych okoliczności. Okolicznością taką będzie przede wszystkim uznanie żądania przez osobę, przeciwko której ono przysługuje. Ponadto mogą być to wszelkie czynności powzięte bezpośrednio przez uprawnionego w celu ustalenia, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia, jak np. wniesienie powództwa przeciwko spadkobiercy testamentowemu o zachowek.
Po ich ustaniu przedawnienie biegnie na nowo – w praktyce znaczy to tyle, że ustawodawca wyposaża nas (uprawnionych z tytułu zachowku) znów w pięcioletni termin, w którym nasze roszczenie będzie skuteczne przed sądem.
Dodaj Komentarz