Określenie uniwersalnych praw rodziców wobec dzieci po rozwodzie jest bardzo trudne. Każda sytuacja jest bowiem inna i wymaga indywidualnego rozpatrzenia. Za najkorzystniejszą jednak, dla rozstających się małżonków należy uznać sytuację, gdy są oni zgodni co do rozwodu i co do tego, jak będą wyglądały ich obowiązki wobec dzieci po rozwodzie.
W sytuacji kiedy małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci, sąd zawsze musi, w wyroku rozwodowym, ustalić kwestie władzy rodzicielskiej, wysokość alimentów oraz sposób kontaktów i opieki nad dzieckiem przez obojga rodziców. To konieczny element wyroku. Można jednak już wcześniej porozumieć się i przedstawić sądowi własny projekt, który nie wyklucza pozostawienia pełni władzy rodzicielskiej obojgu małżonkom, o czym będzie mowa poniżej.
Sąd orzekając w wyroku rozwodowym o władzy rodzicielskiej może:
- powierzyć władzę rodzicielską obojgu rodzicom,
- powierzyć władzę rodzicielską jednemu z rodziców z ograniczeniem władzy drugiego do określonych obowiązków i uprawnień względem dziecka,
- zawiesić władzę rodzicielską obojgu lub jednemu z rodziców,
- pozbawić władzy rodzicielskiej oboje lub jednego z rodziców.
Przyznanie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
Aby sąd pozostawił pełnię władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom trzeba w sądzie przedstawić pismo – porozumienie rodzicielskie, precyzujące elementy sprawowania wspólnej władzy rodzicielskiej. Porozumienie rodzicielskie powinno określać prawa i obowiązki rodziców wobec dziecka oraz sposób wykonywania władzy rodzicielskiej, a w szczególności zawierać:
- określenie sposobu kontaktowania się z dzieckiem przez rodziców,
- określenie częstotliwości kontaktowania się z dzieckiem przez tego z rodziców, które na stałe z nim nie zamieszkuje, ze wskazaniem konkretnych dni tygodnia, z uwzględnieniem świąt oraz ważnych w życiu rodziny uroczystości,
- zasady podejmowania istotnych decyzji dla dziecka,
- koszty utrzymania dziecka.
(W tym miejscu pragnę również wskazać, iż porozumienie rodzicielskie – będzie kwestią odrębnego wpisu).
W razie pozostawienia władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom, każde z nich zachowuje swoje prawa i obowiązki względem dziecka.
Zgodnie z orzecznictwem SN powierzenie władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom wymaga ustalenia przez sąd, iż wzajemny stosunek małżonków oraz inne okoliczności, przede wszystkim ich dotychczasowy stosunek do dziecka oraz wzajemne kontakty w tym zakresie, zapewniają szanse zgodnego wykonywania przez oboje rodziców władzy rodzicielskiej wspólnie, w sposób odpowiadający dobru dziecka i interesowi społecznemu.
W sytuacji powierzenia władzy rodzicielskiej obojgu rodziców sąd w wyroku rozwodowym określa miejsce zamieszkania dziecka, choćby przebywało ono na przemian u każdego z rodziców. Obowiązek orzekania przez sąd, w tym przypadku, jest również podyktowany przepisami prawa.
Powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z ograniczeniem władzy drugiego do określonych praw i obowiązków względem dziecka.
Powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców z ograniczeniem władzy drugiego do określonych obowiązków i uprawnień względem dziecka następuje w sytuacji braku porozumienia pomiędzy rodzicami co do sprawowania władzy rodzicielskiej (małżonkowie nie chcą sporządzić porozumienia rodzicielskiego), a także w określonych sytuacja np. w sytuacji pozostawania jednego z rodziców na stałe za granicą. Zakres praw i obowiązków określa sąd, przy czym jest on zobowiązany uczynić to szczegółowo. Najczęściej wygląda to tak, że sąd rozwodowy rodzicowi ograniczonemu w wykonywaniu władzy rodzicielskiej przyznaje prawo do decydowania we wszystkich istotnych sprawach dotyczących dziecka, jak np.:
– wybór szkoły dla dziecka,
– decyzja o wydaniu paszportu,
– wybór lekarza oraz sposobu leczenia dziecka.
Przy wyborze rodzica, któremu zostanie powierzona pełnia władzy rodzicielskiej, sąd może zasięgnąć opinii biegłych.
Rodzic, któremu powierzono pełnię władzy rodzicielskiej, jest wyłącznym przedstawicielem ustawowym dziecka.
Należy przy tym mieć na uwadze, że w obydwu ww. przypadkach, każdy z małżonków, u którego dziecko nie przebywa na stałe, zachowuje prawo do osobistego kontaktowania się z dzieckiem. Kontakty z dzieckiem obejmują m.in. przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej . Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Wyłączenie lub ograniczenie osobistej styczności rodzica z dzieckiem może być orzeczone jedynie w przypadku pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej lub ograniczenia tej władzy, a nie w przypadku powierzenia jej w wyroku orzekającym rozwód jednemu z rodziców. Innymi słowy, gdy dziecko na stałe przebywa u jednego z rodziców, drugi z rodziców ma prawo wystąpić do sądu rodzinnego z wnioskiem o widywanie się z dzieckiem , w sytuacji, gdy drugi z rodziców utrudnia ten kontakt albo nie wyraża na niego zgody. Wniosek o widywanie się z dzieckiem składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
Przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej jest również stan zagrożenia dobra dziecka. Dotyczy to najczęściej obojga rodziców. W takiej sytuacji sąd może:
1) zobowiązać rodziców oraz małoletniego do określonego postępowania lub skierować rodziców do placówek albo specjalistów zajmujących się terapią rodzinną, poradnictwem lub świadczących rodzinie inną stosowną pomoc z jednoczesnym wskazaniem sposobu kontroli wykonania wydanych zarządzeń,
2) określić, jakie czynności nie mogą być przez rodziców dokonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom, jakim podlega opiekun,
3) poddać wykonywanie władzy rodzicielskiej stałemu nadzorowi kuratora sądowego,
4) skierować małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej placówki sprawującej częściową pieczę nad dziećmi,
5) zarządzić umieszczenie małoletniego w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej obojga lub jednego z rodziców.
Zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców w wyroku rozwodowym może nastąpić w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej, np. przebywania rodzica w zakładzie karnym.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej obojga lub jednego z rodziców
Pozbawienie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców następuje w oparciu o artykuł 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdy władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody albo jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej, albo w sposób rażący zaniedbują swe obowiązki względem dziecka.
Zmiana orzeczenia w zakresie władzy rodzicielskiej.
Władza rodzicielska powinna być ukształtowana w taki sposób, aby każdorazowo odpowiadała rzeczywistemu układowi stosunków. Jeżeli więc wymaga tego dobro dziecka, sąd rodzinny może zmienić orzeczenie o władzy rodzicielskiej i sposobie jej wykonywania zawarte w wyroku orzekającym rozwód. W takiej sytuacji należy wystąpić ze stosownym wnioskiem do sądu rodzinnego.
Dodaj Komentarz