Zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go albo w sądzie spadku (czyli sądzie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy) albo u notariusza, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy. W przypadku bezzasadnego uchylania się od wykonania powyższego obowiązku, na obowiązanym spoczywa odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę.
Jak wynika z powyższego – obowiązany ma możliwość wyboru dogodnej dla siebie opcji sprostania swojej powinności. Sąd spadku nierzadko może znajdować się w znacznej odległości od miejsca zamieszkania osoby, która przechowuje testament zmarłego, zaś wysłanie oryginału dokumentu przesyłką pocztową może nastręczyć u niejednego spadkobiercy szeregu obaw związanych z możliwością jego zniszczenia lub zagubienia. Stąd też ustawodawca umożliwił nam skorzystanie w tym przedmiocie z usług notariusza.
Otwarcie i ogłoszenie testamentu
Otwarcie i ogłoszenie testamentu ma na celu urzędowe potwierdzenie istnienia testamentu w formie określonej przez spadkodawcę, zgodnego z jego ostatnią wolą. Służy także zabezpieczeniu dokumentu przed możliwością jego zniszczenia, uszkodzenia, bądź usunięcia z jego treści niektórych postanowień.
Sąd otwiera i ogłasza testament, gdy ma dowód śmierci spadkodawcy (art. 649 § 1 k.p.c.). Wobec tego formułując wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu warto zadbać o to, by dołączyć ww. dowód. Najczęściej będzie to akt zgonu. Zaś w przypadku, gdy dokument ten nie został wydany, właściwym dla stwierdzenia okoliczności śmierci spadkodawcy będzie prawomocne orzeczenie o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzeniu zgonu.
Przedłożenie dowodu śmierci
Przedłożenie dowodu śmierci spadkodawcy wraz z wnioskiem o otwarcie i ogłoszenie testamentu z pewnością przyspieszy postępowanie spadkowe. Jego niedołączenie może prowadzić bowiem do zawieszenia postępowania na czas dostarczenia przez wnioskodawcę właściwego dokumentu lub jego uzyskania przez sąd od właściwego urzędu stanu cywilnego.
| Z czynności otwarcia i ogłoszenia testamentu sporządza się protokół. Opisuje się w nim stan zewnętrzny testamentu oraz wymienia się jego datę, datę złożenia i osobę, która testament złożyła. Na samym testamencie zaś zamieszcza się datę otwarcia i ogłoszenia. |
Otwarcie i ogłoszenie testamentu przez sąd
Sądowe otwarcie i ogłoszenie testamentu odbywa się na posiedzeniu jawnym, jednakże o jego terminie nie zawiadamia się osób zainteresowanych. Mogą one jednak być obecne przy tej czynności. O już dokonanym otwarciu i ogłoszeniu testamentu zawiadamia się (w miarę możliwości) osoby, których dotyczą rozrządzenia testamentowe oraz (jeżeli jest taka konieczność) wykonawcę testamentu i kuratora spadku
Co w przypadku, gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów?
Gdy złożono kilka testamentów jednego spadkodawcy, otwiera się i ogłasza wszystkie, na każdym z nich czynie się natomiast wzmiankę o innych. O skuteczności takich testamentów dowiesz się z wpisu „Gdy spadkodawca pozostawił kilka testamentów”.
Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu
Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu będzie niezbędnym, gdy zdecydujemy się na drogę sądową dokonania czynności. Prawidłowo sporządzony wniosek powinien zawierać następujące elementy:
- Oznaczenie sądu spadku – tj. sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zwykłego pobytu spadkodawcy. W przypadku zaś, gdy jego ustalenie w Polsce nie jest możliwe – sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku powyższych podstaw sądem spadku jest sąd rejonowy dla m.st. Warszawy.
- Wskazanie danych wnioskodawcy oraz uczestników postępowania (tj. osób zainteresowanych dokonaniem czynności otwarcia i ogłoszenia testamentu, głównie spadkobierców testamentowych oraz spadkobierców ustawowych, którzy doszliby do dziedziczenia gdyby spadkodawca nie pozostawił po sobie ważnego testamentu) – imię, nazwisko, adresy zamieszkania. Wnioskodawca powinien podać również swój nr PESEL.
- W treści pisma należy wskazać treść żądania – a więc, wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu.
- Do wniosku dołączamy oryginał dokumentu, tj. testamentu. W literaturze niejednokrotnie podkreśla się bowiem, że niedochowanie tego obowiązku stanowi brak formalny, który wnioskodawca, dla wywołania skuteczności swego pisma, będzie musiał uzupełnić.
- Aby przyspieszyć proces otwarcia i ogłoszenia testamentu warto do wniosku dołączyć także dokument potwierdzający zgon spadkodawcy.
Wniosek o otwarcie i ogłoszenie testamentu nie podlega opłacie.
Poniżej znajdziesz przykład ww. wniosku.
Otwarcie i ogłoszenie testamentu przez notariusza
Jak wspomniałam na wstępie niniejszego artykułu, czynności otwarcia i ogłoszenia testamentu może dokonać także notariusz. Podobnie jak w przypadku sądowego otwarcia i ogłoszenia testamentu, przy czynności tej nie muszą być obecne osoby zainteresowane. Wobec tego nie ma konieczności ich zawiadomienia, a dla skuteczności otwarcia testamentu wystarczy obecność choćby jednej osoby – np. tej, która złożyła u notariusza dokument, choćby nie była spadkobiercą. Dopiero o dokonanym już otwarciu i ogłoszeniu testamentu zawiadamia się osoby zainteresowane, jeżeli oczywiście istnieje taka możliwość. Ponadto, notariusz niezwłocznie informuje o dokonanych czynnościach sąd spadku, przesyłając odpis sporządzonego protokołu.
Wymogi formalne
Aby notariusz otworzył i ogłosił testament nie trzeba zachować formalnej drogi wnioskowania. Wystarczy, że umówimy się z notariuszem na spotkanie. Pamiętaj jednak, by zabrać wówczas ze sobą wszystkie niezbędne dokumenty dla dokonania czynności! Będzie to oryginał testamentu własnoręcznego lub wypis aktu notarialnego dokumentującego testament notarialny, akt zgonu spadkodawcy oraz Twój dokument tożsamości.
Dodaj Komentarz