Zwrot kosztów kredytu przy wcześniejszej spłacie zobowiązania

Ustawa o kredycie konsumenckim stanowi, że konsument ma prawo w każdym czasie do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie. W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu. W związku z tym, przepisy dają kredytobiorcy możliwość uzyskania proporcjonalnego zwrotu kosztów kredytu.  

W grę wchodzą koszty dotyczące okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Regułę tę stosuje się odpowiednio także w przypadku spłaty części kredytu przed terminem określonym w umowie.

Bez znaczenia dla możności żądania zwrotu odpowiedniej części kosztów jest moment samego poniesienia ich przez kredytobiorcę. Zarówno jeśli poniósł je on w momencie zawierania umowy, czy też na przestrzeni jej obowiązywania, zasada ta jest nadal aktualna. Jak zatem wygląda zwrot kosztów kredytu w razie wcześniejszej spłaty zobowiązania w praktyce?

Wcześniejsza spłata zobowiązania – kto może liczyć na częściowy zwrot kosztów kredytu?

W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Przepis ten stosuje się jednak w odniesieniu do kredytów konsumenckich. Istotne jest zatem, by wiedzieć, czy wcześniejsza spłata zobowiązania naszego kredytu, bądź pożyczki umożliwi nam odzyskanie części poniesionych kosztów okołokredytowych.

Pamiętaj!
Zawsze możesz skorzystać z profesjonalnej pomocy, którą świadczy strona Zwroty z Banku. Sprawdzimy wysokość Twojego roszczenia, odzyskamy kwotę co do złotówki doliczając należne ci odsetki!

Zgodnie z ustawą, przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł,bądź równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska. Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się niekiedy także umowy o kredyt przekraczające kwotę 255 550 zł. Dotyczy to jednak tylko umów o kredyt niezabezpieczony hipoteką, z przeznaczeniem na remont domu albo lokalu mieszkalnego. W związku z tym, tzw. kredyty mieszkaniowe w znakomitej większości nie będą umożliwiały zwrotu części kosztów kredytu przy wcześniejszej spłacie, bowiem zazwyczaj zabezpieczane są hipoteką.

Ponadto kredytem konsumenckim będzie taki kredyt, który kredytodawca udzielił w zakresie swojej działalności konsumentowi. Konsumentem, będzie osoba fizyczna dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Tym samym na przykład przedsiębiorca zaciągający w ramach swojej działalności kredyt w banku, nie uzyska na mocy komentowanego przepisu szczególnego uprawnienia do zwrotu części kosztów.

Zwrot kosztów kredytu – czego może żądać kredytobiorca?

Istotą art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim, na podstawie którego kredytobiorca może żądać zwrotu części kosztów kredytu, jest obciążenie konsumenta kosztami tylko za faktyczny okres korzystania z kredytu. Konsument w każdym czasie ma prawo do spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie.  Jednocześnie kredytodawca, czyli zazwyczaj bank, nie może uzależnić wcześniejszej spłaty kredytu od poinformowania go przez konsumenta.

W przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu o koszty, przypadające na okres, o który skróciła się umowa. Wobec tego kredytobiorca ma prawo żądać od banku zwrotu kosztów kredytu za ten okres. Zasadnicze pytanie jakie się tutaj nasuwa – to zwrotu jakich dokładnie kwot możemy się domagać?

Proporcjonalnemu obniżeniu ulegają wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt. Z całą pewnością będą to odsetki. Odsetki bowiem jako wynagrodzenie kredytodawcy z tytułu korzystania przez kredytobiorcę z jego kapitału, mogą być naliczone tylko za okres faktycznego korzystania z kredytu. Poza nimi proporcjonalny zwrot kosztów kredytu obejmie w szczególności:

• opłaty,
• prowizje,
• podatki i marże (jeżeli są znane kredytodawcy);
• koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

Do katalogu tego nie będą jednak zaliczane koszty opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Prowizja za udzielenie kredytu – czy podlega proporcjonalnemu zwrotowi?

Przepisy wskazują jasno, zwrotu jakich kosztów okołokredytowych może domagać się kredytobiorca w razie wcześniejszego spłacenia zobowiązania. Co jednak z prowizją za samo udzielenie kredytu? Czy ona także podlega proporcjonalnemu zwrotowi?

Banki kwestionują zasadność przyjęcia takiego rozwiązania, pomimo, że przepisy wprost stanowią, iż proporcjonalnemu zwrotowi podlegają pośród innych kosztów, również prowizje. Wskazują bowiem, że sama prowizja z tytułu udzielenia kredytu nie jest związana z okresem na jaki jest on udzielany. Tym samym wcześniejsza spłata zobowiązania, według nich, nie powinna mieć wpływu na wysokość pobranej prowizji.Na tej płaszczyźnie pojawia się spór, a stanowiska prezentowane przez orzecznictwo nie są jednolite.

Wydaje się jednak właściwym literalne potraktowanie przepisów regulujących proporcjonalny zwrot kosztów kredytu na wypadek jego wcześniejszej spłaty. Skoro bowiem art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi, że w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu, a definicja „całkowitego kosztu kredytu” artykułowana przez tę ustawę wymienia w swej treści także prowizje – należałoby przyznać słuszność poglądowi opowiadającemu się za zwrotem części prowizji w razie wcześniejszego spłacenia zobowiązania. W tym też duchu wypowiedział się Rzecznik Finansowy, wyrażając swoje stanowisko w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. Wskazał on bowiem, że:

„Art. 49 ust. 1 ustawy należy rozumieć w ten sposób, że w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego następuje obniżenie wszystkich możliwych kosztów takiego kredytu, niezależnie od ich charakteru i niezależnie od tego, kiedy koszty te zostały faktycznie poniesione przez kredytobiorcę, z tymże wyjątkiem, iż redukcja ta ma charakter proporcjonalny, tj. odnosi się do okresu od dnia faktycznej spłaty kredytu do dnia ostatecznej spłaty określonej w umowie.

Prowizja jako składowa „całkowitego kosztu kredytu”

Rzecznik Finansowy wskazuje jednocześnie, że nie sposób zgodzić z interpretacją, wedle której koszty kredytu można było podzielić na dwa rodzaje kosztów, tj. te, których wysokość została rozłożona w czasie (np. odsetki lub koszty ubezpieczeniowe) oraz te których wysokość jest stała, nierozłożona w czasie – i nie ma związku z długością obowiązywania umowy – którym to rozróżnieniem często banki motywują brak zasadności zwrotu części prowizji w oparciu o przepis art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim. 

Taki podział zdaniem Rzecznika Finansowego nie tylko nie ma żadnego odzwierciedlenia w ustawie, zgodnie z którą do zwrotu kosztów kredytu kwalifikują się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, ale również, przy przyjęciu takiej linii interpretacyjnej, możliwe byłoby łatwe obchodzenie przepisów – gdyż banki zamiast pobierania odsetek, mogłyby konstruować umowy kredytowe w taki sposób, by pobierać minimalne odsetki, czy prowizje, a swoje wynagrodzenie ukrywać pod postacią tzw. opłat przygotowawczych.

Wobec tego, biorąc pod uwagę zarówno ww. pogląd Rzecznika Finansowego, jak i wykładnię celowościową i literalną przepisu art. 49, uznać należy że prowizja jako jedna ze składowych „całkowitego kosztu kredytu”, podlega proporcjonalnemu zwrotowi w przypadku wcześniejszej spłaty zobowiązania przez kredytobiorcę.

Kredyt a pożyczka – jakie są różnice? Sprawdź tutaj!