Po pierwsze, należy zrozumieć czym odsetki w ogóle są i poznać mechanikę ich działania. Największe znaczenie ma tutaj kilka aspektów – kiedy świadczenie stało się wymagalne, czy świadczenie nie jest przedawnione, czy odsetki nie są przedawnione, z jakim rodzajem odsetek mamy do czynienia i za jaki okres? W uporaniu się z tymi pytaniami pomocny będzie artykuł wprowadzający do tematyki odsetek.
Pozwolę sobie jednak jeszcze raz przytoczyć to, co będzie kluczowe przy obliczaniu wysokości odsetek, czyli różne wysokości oprocentowania. Zwyczajowo podaje się je w skali roku (obowiązują od 1 stycznia 2016) :
| Rodzaj odsetek | Wysokość oprocentowania |
| Odsetki ustawowe | 5% |
| Odsetki ustawowe za opóźnienie | 7% |
| Odsetki maksymalne | 10% |
| Odsetki maksymalne za opóźnienie | 14% |
| Odsetki nieokreślone | 0% |
| Okres | Odsetki w skali roku | Podstawa prawna |
| 1997-01-01 1998-04-14 | 35% | (Dz. U. z 1996 r. nr 151, poz. 713) |
| 1997-01-01 1998-04-14 | 33% | (Dz. U. z 1998 r. nr 45, poz. 270) |
| 1999-02-01 1999-05-14 | 24% | (Dz. U. z 1999 r. nr 7, poz. 52) |
| 1999-05-15 2000-10-31 | 21% | (Dz. U. z 1999 r. nr 43, poz. 429) |
| 2000-11-01 2001-12-14 | 30% | (Dz. U. z 2000 r. nr 90, poz. 996) |
| 2001-12-15 2002-07-24 | 20% | (Dz. U. z 2001 r. nr 143, poz. 1612) |
| 2002-07-25 2003-01-31 | 16% | (Dz. U. z 2002 r. nr 117, poz. 1009) |
| 2003-02-01 2003-09-24 | 13% | (Dz. U. z 2003 r. nr 14, poz. 137) |
| 2003-09-25 2005-01-09 | 12,25% | (Dz. U. z 2003 r. nr 166, poz. 1613) |
| 2005-01-10 2005-10-14 | 13,5% | (Dz. U. z 2005 r. nr 3, poz. 16) |
| 2005-10-15 2008-12-14 | 11,5% | (Dz. U. z 2005 r. nr 201, poz. 1662) |
| 2008-12-15 2014-12-22 | 13% | (Dz. U. z 2008 r. nr 220, poz. 1434) |
| 2014-12-23 2015-12-31 | 8% | (Dz. U. z 2014 r. poz. 1858) |
| 2016-01-01 | 7%(za opóźnienie) 5%(kapitałowe) | art. 481 § 2 K.c. i art. 359 § 2 K.c. |
| Okres | Odsetki maksymalne w skali roku | Podstawa prawna |
| 2016-01-01 | 14% (za opóźnienie) 10% (kapitałowe) | art. 481 § 21 K.c. i art. 359 § 21 K.c. |
| 2015-03-05 2015-12-31 | 10% | Art. 359 § 21 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) |
| 2014-10-09 2015-03-04 | 12% | Art. 359 § 21 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) |
Pod pojęciem odsetek nieokreślonych zawarłem zasadę, że odsetki nie mogą być domniemane, ani dodane bez zgody którejkolwiek ze stron – wyjątkiem są oczywiście odsetki za opóźnienie. Jeżeli przykładowo w umowie nie ma określonej wysokości odsetek, to przyjmuje się, że świadczenie nie jest oprocentowane. Jeżeli natomiast odsetki podane są na okres półroczny, kwartał itp. to oprocentowanie za ten okres będzie odpowiednio połową lub jedną czwartą oprocentowania rocznego. Odsetki maksymalne za pół roku to 5%, za kwartał 2,5% etc.
Warto też wspomnieć i rozróżnić dwa słowa, które dla laika brzmią jak synonimy – opóźnienie i zwłoka. W języku prawniczym różnica jest ogromna – w odróżnieniu od języka potocznego, gdzie słów tych można używać zamiennie. Zwłoka jest kwalifikowaną formą opóźnienia, które dzieje się z winy dłużnika – oprócz odsetek ustawowych za opóźnienie, może dodatkowo żądać naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Wzór, który pozwoli nam obliczyć wysokość odsetek, wyglądał będzie tak:
Kwota, od której naliczamy odsetki – K
Oprocentowanie (w skali roku) – P
Czas wyrażony w dniach (w przypadku umowy – czas trwania umowy, w przypadku opóźnienia – czas trwania opóźnienia, itp.) – T
Wysokość odsetek – W
P * (T/365)* K = W
Nawet w przypadku lat przestępnych mianownik pozostaje bez zmian, bowiem w świetle Kodeksu cywilnego przyjmuje się fikcję prawną – zgodnie z art. 114, rok ma zawsze 365 dni, a miesiąc 30 – przynajmniej na potrzebę obliczania terminów.
Z pewnością lepiej będzie można to zobrazować na przykładzie z życia codziennego, który mógł spotkać każdego z nas – opóźnienie w zapłacie faktury:
„Pan Nowakowski wystawił panu Kowalewskiemu fakturę na 1000 zł. Termin płatności został określony na 17 maja 2017 r. Pan Kowalewski zapłacił jednak dopiero 15 czerwca 2017 roku.”
Ponieważ nie wliczamy 17 maja (opóźnienie naliczane jest dopiero od następnego dnia) wzór będzie wyglądał następująco:
7% *(29/365) * 1000 = 5,56 [zł]
Z tego wnika, że odsetki za opóźnienie w tym przypadku wynosić będą 5 złotych i 56 groszy.
Ważne jest jednak, że osobna stawka odsetkowa za opóźnienie obowiązują dopiero od 1 stycznia 2016 roku. Ma to kluczowe znaczenie, jeżeli mamy do czynienia z roszczeniem starszym.
Dodaj Komentarz